«Γυμνός» καπιταλισμός και βιομηχανία του πορνό

Ήταν το έτος 2012 όταν ο Φάμπιαν Τίλμαν ήθελε την παγκόσμια κυριαρχία. Ο άνθρωπος πίσω από την Manwin, τον γίγαντα της online πορνογραφίας, είχε αποκτήσει...


 τον έλεγχο των δέκα μεγαλύτερων ιντερνετικών καναλιών με δωρεάν περιεχόμενο πορνό.
Εάν μάλιστα μπορούσε να βάλει χέρι και στα δύο μεγαλύτερα πορνογραφικά sites, το XVideos και το XHamster, θα μπορούσε να χτίσει μια online αυτοκρατορία πορνό. Αν εμφανίζονταν ανταγωνιστές, θα τους απορροφούσε κι αυτούς. Και ποια αντιμονοπωλιακή Αρχή θα αντιδρούσε, σε μια βιομηχανία σαν αυτή του πορνό για την οποία οι καθωσπρέπει άνθρωποι υποκρίνονται πως δεν υπάρχει, όπως χαρακτηριστικά αναφέρει ο Economist.
Όμως, η ζωή τα έφερε έτσι και τα σχέδιά του Τίλμαν δεν προχώρησαν. Ο Γάλλος ιδιοκτήτης του XVideos λέγεται ότι απέρριψε πρόταση ύψους 120 εκατ. δολαρίων, ενώ ο ίδιος ο Τίλμαν πούλησε την Manwin, - η οποία μετονομάστηκε σε Mandgeek- όταν μπήκε στο στόχαστρο της γερμανικής δικαιοσύνης για φοροδιαφυγή, στα τέλη του 2013.
Παρ’ όλα αυτά, ο Τίλμαν άφησε πίσω του μια κληρονομιά, αν και όχι αυτή που ο ίδιος θα ήθελε: Ακούσια συνέβαλε στην κυριαρχία των tubes, μετατρέποντας το πορνό σε εμπορικό προϊόν. Η αναστάτωση που βίωσαν οι υπόλοιπες βιομηχανίες των media τα τελευταία χρόνια χτύπησε πρώτα τη βιομηχανία του πορνό, δείχνοντας το δρόμο για τις αλλαγές.
Εν αρχή, το πορνό ήταν ακριβό είδος: αν και νόμιμο σε πολλές χώρες, σεξουαλικά ταμπού, περιορισμοί και δυσκολίες στη διανομή περιόριζαν τις «προμήθειες». Αυτό έφερε υψηλές τιμές και ασύλληπτα κέρδη. Οι δουλειές πήγαιναν πολύ καλά με τις βιντεοκασέτες, μετά τα DVD έκαναν τα γυρίσματα και τη διανομή πιο εύκολα. Στη δεκαετία του 1990 δεκάδες παραγωγοί, πολλοί από αυτούς με έδρα την Καλιφόρνια, έβγαζαν σε κυκλοφορία εκατοντάδες πορνοταινίες το μήνα για πώληση ή ενοικίαση.
Τις πρώτες ημέρες του Internet, οι παραγωγοί πορνό συνέχισαν να έχουν κέρδη. Αντιλήφθηκαν τις δυνατότητες του ηλεκτρονικού εμπορίου πολύ νωρίτερα από συναδέλφους τους σε άλλα είδη: ένας αμερικανικός νόμος που επέβαλε στους πελάτες «ροζ» τηλεφωνικών γραμμών να χρησιμοποιούν πιστωτική κάρτα, για να βεβαιώνεται πως είναι ενήλικοι, απέδειξε πως η βιομηχανία ήταν τεχνικά καλά προετοιμασμένη.
Στις αρχές της δεκαετίας του 2000 υπήρχαν περισσότερα από 3.000 πορνοσάιτ, μικρά βέβαια τα περισσότερα από αυτά, αλλά με την τεχνολογία του λογισμικού χρέωσης πιστωτικής κάρτας, οι τραπεζικοί λογαριασμοί των ιδιοκτητών τους αβγάταιναν.
Μετά, όμως, η βιομηχανία του πορνό δέχτηκε το πλήγμα της αλήθειας: ότι το περιεχόμενο στο Internet μπορεί να είναι ελεύθερο, δωρεάν. Στην αρχή ήταν οι δωρεάν φωτογραφίες, μετά ήρθαν τα δωρεάν βίντεο, και ακολούθησε το aggregation, η συγκέντρωση εξωτερικών συνδέσμων και δρομολόγηση από ένα site, κάτι ανάλογο δηλαδή με αυτό που κάνουν το Google News, το Yahoo, μόνο που εδώ επρόκειτο για πορνογραφία. Όσο το Internet γινόταν πιο γρήγορο, τα βίντεο αντικατέστησαν τις φωτογραφίες. Μετά ήρθαν τα ιντερνετικά κανάλια (tubes), και τα χιλιάδες βίντεο -που πλήθαιναν και λόγω της ευκολίας του home video- μπορούσαν να βρεθούν μέσω της αναζήτησης.
Το γεγονός ότι το πορνό είναι μια βιομηχανία που οι ωμές δυνάμεις της αγοράς βασιλεύουν, έδωσε τη χαριστική βολή στους παραδοσιακούς παραγωγούς: όταν όλα επιτρέπονται, τότε όλα δοκιμάζονται, κι ό,τι «πιάνει» στην αγορά γρήγορα βρίσκει μιμητές.
Στην Αμερική, τα στούντιο για τα γυρίσματα ταινιών πορνό μειώθηκαν από 200 σε 20. Οι ηθοποιοί που έβγαζαν 1.500 δολάρια την ώρα, τώρα βγάζουν 500 δολάρια και με απαιτήσεις για πιο ακραίο περιεχόμενο. Τα κέρδη μειώνονται, με τον Τίλμαν να υπολογίζει την πτώση στα τρία τέταρτα από τον τζίρο των 50 δισ. δολαρίων παγκοσμίως πριν κυριαρχήσουν τα tubes.
Ο Τίλμαν είχε το ταλέντο να αντιλαμβάνεται τι θα μπορούσε να κάνει ένα site επιτυχημένο και τι θα μπορούσε να σπρώξει κόσμο σε ένα άλλο. Πολλές φορές ήξερε καλύτερα κι από τον ίδιο τον ιδιοκτήτη του site. Με τα περισσότερα πορνοσάιτ δωρεάν και εύκολα ανιχνεύσιμα ο αριθμός τους όπως και η κίνηση σε αυτά απογειώθηκε. Το δίκτυο βρίθει, μετρά 700 – 800 εκατ. σελίδες σε πορνοσάιτ, τα τρία πέμπτα από αυτές στην Αμερική.
Το PornHub, το μεγαλύτερο tube της Mindgeek, όπως μετονομάστηκε η εταιρεία του Τίλμαν μετά την αποχώρησή του, αναφέρει ότι πέρυσι κατέγραψε 80 δισ. σελιδοπροβολές βίντεο, και περισσότερες από 18 δισ. επισκέψεις. Μιλώντας με όρους επισκεψιμότητας και ευρυζωνικότητας, η Mindgeek είναι μία από τις μεγαλύτερες online επιχειρήσεις παγκοσμίως σε οποιαδήποτε βιομηχανικό κλάδο. Στα site της μπαίνουν καθημερινά περισσότεροι από 100 εκατ. άνθρωποι που καταναλώνουν 1,5 terabits δεδομένων το δευτερόλεπτο, αρκετό για το κατέβασμα 150 ταινιών.
Νωρίτερα από άλλους στον δικτυακό κόσμο, η βιομηχανία του πορνό ανακάλυψε πως η επισκεψιμότητα και τα δεδομένα είναι τα κλειδιά, η βάση για ένα νέο επιχειρηματικό μοντέλο. Οι δικτυακοί τόποι με λίστες των πρώτων ημερών του Διαδικτύου πωλούσαν κλικ στoυς συνδρομητικούς δικτυακούς τόπους. Εάν κάποιος τελικά έκανε εγγραφή, το συνδρομητικό site έδινε στον μεσίτη ένα προκαθορισμένο ποσό ή ένα μερίδιο από τα κέρδη. Επίσης, η συγκέντρωση δεδομένων έκανε πιο εύκολη την στοχευμένη διαφήμιση. Για παράδειγμα το TrafficJunky, το διαδικτυακό διαφημιστικό δίκτυο της Mindgeek, στέλνει πολύ εξειδικευμένες διαφημίσεις στις τηλεφωνικές συσκευές ομοφυλόφιλων του Σαν Φρανσίσκο.
Η επισκεψιμότητα που φέρνουν τα site που προβάλλουν δωρεάν βίντεο προς τα συνδρομητικά δείχνει ότι η σχέση των δύο έχει αλλάξει: από εχθροί έχουν γίνει στενοί συνεργάτες, αν και το άχτι υπάρχει πάντα. Οι συμφωνίες που κλείνονται μεταξύ τους κάνουν τα tubes να θησαυρίζουν όχι μόνο από τις προμήθειες στις σελιδοπροβολές, αλλά και από τα όλο και περισσότερα βίντεο, που με τη σειρά τους ανεβάζουν την επισκεψιμότητα και τα κέρδη από διαφήμιση. Στη βιομηχανία του πορνό τα tubes περιγράφονται ως «τα βαμπίρ του οικοσυστήματος», οι «ρουφήχτρες» της κερδοφορίας των άλλων site.
Όλα αυτά ακούγονται οδυνηρά οικεία στις υπόλοιπες επιχειρήσεις των media. Στον απόηχο των συμφωνιών συσσωμάτωσης μεταξύ των tubes και των παραγωγών υλικού πορνό, τα social media αρχίζουν όχι μόνο να δίνουν links σε εξωτερικό περιεχόμενο, αλλά και να το φιλοξενούν. Για παράδειγμα το Snapchat, που ξεκίνησε ως υπηρεσία αποστολής φωτογραφιών ή βίντεο με σύντομη διάρκεια ζωής, επιτρέπει σε ειδησεογραφικά πρακτορεία να δημοσιεύουν άρθρα με αντάλλαγμα μερίδιο από τα διαφημιστικά έσοδα. Το Facebook και το Twitter ουσιαστικά έχουν εξελιχθεί σε μεσίτες επισκεψιμότητας. Πολλά από τα κλικ που δίνουν σε άλλους προέρχονται από links χρηστών, με τον αριθμό των διαφημίσεων και των άλλων προωθητικών μηνυμάτων να αυξάνεται συνεχώς.
Και οι δυνατότητες μοιάζουν ατελείωτες όσο οι ιδέες είναι ανεξάντλητες. Κάποιοι άλλοι πορνογράφοι σκέφτηκαν να ξεφύγουν από την ασφυκτικά αγκαλιά των tubes συνδέοντας τον πραγματικό με τον virtual κόσμο μέσω των webcams, προσφέροντας «ζωντανές» επιδόσεις για 4 δολάρια το λεπτό, τα μισά αν «παίρνουν μάτι» περισσότεροι χρήστες. Τέτοιες υπηρεσίες είναι οι πιο ακριβά διαφημιζόμενες στα tubes, ενώ ο πλουσιότερος άνθρωπος στην Ουγγαρία είναι ο ιδιοκτήτης του LiveJasmin με 40 εκατ. επισκέπτες την ημέρα.
Το PornHub απογείωσε το marketing ζητώντας από τους χρήστες να συγκεντρώσουν 4,3 εκατ. δολάρια για το «Sexploration», μια ταινία σεξ στο Διάστημα. Δυστυχώς, οι σεξουαλικές περιπτύξεις σε μηδενική βαρύτητα θα πρέπει να περιμένουν, καθώς συγκεντρώθηκαν λιγότερα από 300.000 δολάρια.
Παρά την εφευρετικότητα για την αύξηση των κερδών, ο Τίλμαν δεν είναι και τόσο αισιόδοξος για το μέλλον. Καθισμένος στο γραφείο του, δίπλα σε έναν τεράστιο πίνακα του Πικάσο (ο οποίος λάτρευε το πορνό, όπως λέει) εκφράζει φόβους ότι η βιομηχανία που αγωνίστηκε τόσο για να παρακολουθήσει τις εξελίξεις, δεν βρίσκεται πια στην αιχμή των πραγμάτων και χάνει τη μάχη.
«Κανείς δεν έχει έρθει τελευταία με την επόμενη μεγάλη ιδέα και δεν είμαι σίγουρος ότι υπάρχει» λέει.
Πριν από λίγους μήνες το PornHub λάνσαρε μια συνδρομητική υπηρεσία που προσφέρει υψηλής ποιότητας streaming χωρίς διαφημίσεις για 10 δολάρια το μήνα. Ωστόσο, τα κέρδη ακόμη αναζητούνται. Η βιομηχανία παλεύει και με τον κίνδυνο ρυθμιστικών κανόνων, καθώς οι κυβερνήσεις προσπαθούν να ασκήσουν αποτελεσματικότερο έλεγχο για ανήλικους χρήστες. Άλλος κίνδυνος είναι ότι η Google επιλέγει να λογοκρίνει λέξεις-κλειδιά που έχουν να κάνουν με το πορνό, ενώ η Visa και η MasterCard ακολουθούν την American Express στην άρνησή της να προωθήσει πληρωμές σε πορνοσάιτ.
Παράλληλα, τα συνδρομητικά site βρίσκονται σε μια διαρκή μάχη με τους ιούς και το κακόβουλο λογισμικό. Έρευνα του 2010 έδειξε ότι πάνω από το 3% σελίδων πορνό ενεργοποιεί κακόβουλη συμπεριφορά με τον ένα ή με τον άλλο τρόπο, κάνοντας τους χρήστες να σκέφτονται δύο φορές πριν ανοίξουν τα πορτοφόλια τους. Επίσης, υπάρχει και ο κίνδυνος της έκθεσης σε περίπτωση που το site, στο οποίο θα εγγραφούν, πέσει θύμα hacking.
Παρά την απαισιοδοξία του Τίλμαν, δεν ξέρεις ποτέ σε ποια γωνία παραμονεύει η καλή ιδέα, ή ποια από τις ιδέες που ήδη εφαρμόζονται θα φέρει φρέσκο χρήμα στα ταμεία. Για παράδειγμα πέρυσι η Snapchat λάνσαρε το Snapcash, μια εφαρμογή που επιτρέπει στους χρήστες να στέλνουν ο ένας στον άλλο χρήματα ως πληρωμή για να δουν στρπτιζέζ ή άλλες χορεύτριες. Οι τιμές κυμαίνονται από ένα ή δύο δολάρια για λίγες φωτογραφίες μέχρι διψήφια ποσά για ένα προσωπικό σεξ σόου.
Επίσης, το πορνό είναι ο πρωτοπόρος της εικονικής πραγματικότητας. Το σεξ με ακουστικά είτε ξεχειλίζει από προοπτική είτε είναι ένα αδιέξοδο, αναλόγως ποιον θα ρωτήσεις. Για άλλους είναι μια απάτη, ενώ άλλοι υποστηρίζουν πως δεν αργεί η μέρα που ένας θανατηφόρος συνδυασμός συσκευής και λογισμικού θα φέρει νέες εμπειρίες.
Αν και λιγότερο διαδεδομένο, αρκετό ενθουσιασμό προκαλεί και το «teledildonics»: η εξ αποστάσεως ελεγχόμενη τεχνολογία που επιτρέπει σε ανθρώπους που βρίσκονται χιλιάδες χιλιόμετρα μακριά ο ένας από τον άλλο να έχουν τον έλεγχο μικροσυσκευών σεξουαλικής ικανοποίησης.
Μπορεί τα κέρδη των παραγωγών πορνό να μην επιστρέψουν ποτέ στα δυσθεώρητα ύψη των περασμένων δεκαετιών. Ανεξάρτητα όμως από το αν τέτοιες καινοτομίες είναι κερδοφόρες, η βιομηχανία του πορνό προσφέρει για μια ακόμη φορά στα άλλα media και στις διαδικτυακές επιχειρήσεις μια ματιά στο μέλλον.