Μια νέα Ελλάδα σε μια νέα Ευρώπη! Γίνεται;

Γράφει ο Χρήστος Λαδάς*

To ερέθισμα για τις επόμενες σειρές μου προσεφέρθη από τις εικόνες που μετέδιδε χθες 12/5/2012 η El Pais από την κατάμεστη από κόσμο Μαδρίτη σε μία ακόμη τεράστια και ειρηνική συγκέντρωση που συντάραξε την ισπανική πρωτεύουσα κατά των μέτρων της λιτότητας που εφαρμόζονται στη χώρα. Οι έλληνες βέβαια πρέπει να θυμούνται ότι οι Ισπανοί δανείζονται με 6.5 % από την Ε.Κ.Τ. και μας δανείζουν με 3.5%. Σιωπηλά και ουσιαστικά, αλληλέγγυα και μεγαλόψυχα χωρίς τυμπανοκρουσίες. Κανένα ελληνικό κανάλι δεν μετέδωσε εικόνες από τη Μαδρίτη βέβαια. Ευτυχώς....

 υπάρχει το internet και δεν είμαστε υποχρεωμένοι να γνωρίζουμε ως μόνη πραγματικότητα αυτή του Baroso, του Σόιμπλε ή του Πρετεντέρη. Οι εκλογές στην Ισπανία πλησιάζουν… Στη Γαλλία προσπέρασαν ήδη. Οι Γάλλοι αποδοκίμασαν την ταύτιση της χώρας τους με το γερμανικό άξονα και την πολιτική που προωθούσαν από κοινού Μέρκελ και Σαρκοζί. Ανέδειξαν τον Ολάντ και ζητούν από αυτόν να εξισορροπήσει τις σκληρές πολιτικές λιτότητας. Ο Ολάντ θα πρέπει να εξεύρει τον ηγετικό αλλά και εξισορροπητικό ρόλο που παραδοσιακά κατείχε η Γαλλία μεταξύ του νότου και του βορρά στο ευρωπαικό μόρφωμα.

Στο σκληρό πυρήνα των νεοφιλελεύθερων χωρών της Ευρώπης επίσης οι πολίτες αποδοκιμάζουν ανοιχτά πλέον τις πολιτικές σκληρής λιτότητας. Στην Ολλανδία στα exit poll καταγράφουν και αναδεικνύουν ως πρώτη εκλογική δύναμη τους ευρωσκεπτικιστές που στρέφονται κατά της λιτότητας των μνημονιακών πολιτικών λίγους μήνες πριν την εκλογική αναμέτρηση. Στην Αγγλία το κίνημα Occupy την ίδια ημέρα που οι ισπανοί κατέκλυζαν τη Μαδρίτη πρωτοστάτησε και αυτό στο Λονδίνο σε δυναμικές πρωτοβουλίες διεκδικώντας την δικαιότερη ανακατανομή του πλούτου. Τα μέλη του συγκρούστηκαν πάλι με τη βρετανική αστυνομία. Για όσους έχουν ζήσει στην Αγγλία το γεγονός μιας δημόσιας διαδήλωσης που αμφισβητεί στους δρόμους το κράτος και την άκρως φιλελεύθερη πολιτική του στη μήτρα του καπιταλισμού είναι ένα γεγονός σπάνιο, συμβολικό και δηλωτικό των ημερών! Στην Ελλάδα παρά την αγωνιώδη προσπάθεια των καθιερωμένων μέσων ενημέρωσης να υποστηρίξουν ως αναγκαία τη μνημονιακή πολιτική, τα παραδοσιακά κόμματα του δικομματισμού αυτά που δημιούργησαν και εισήγαγαν τις δανειακές συμβάσεις συνετρίβησαν σε ιστορικά χαμηλά. Η Ρουμανία επίσης αντιτάχθηκε σφόδρα στην εφαρμογή σκληρών μνημονιακών πολιτικών.

Συμπέρασμα. Στην κατακερματισμένη Ευρώπη που ακόμα αναζητά το ρόλο της και τον προσδιορισμό της αναδεικνύεται σαφώς μια πραγματικότητα δημοκρατικής αμφισβήτησης των σκληρών μέσων λιτότητας που ακολουθούνται από τις κυβερνήσεις. Οι ευρωπαίοι πολίτες αναζητούν και αναδεικνύουν στην εξουσία πολιτικούς ή κόμματα που προσφέρουν ελπίδα ότι το αξιακό και οικονομικά ελιτίστικο σύστημα που επιβάλλεται σε επίπεδο πολιτικής από τις Βρυξέλες θα ανατραπεί. Η Ευρώπη όπως και να προσδιορίζεται ό,τι και να σημαίνει δεν μπορεί να εκφράζεται δια του κ. Baroso και του κ. Ρομπέι ενός ανθρώπου που είναι τελείως άγνωστος προς τους παρακολουθούντες τα ευρωπαικά τεκταινόμενα στο παρελθόν. Οι ευρωπαίοι πολίτες όσο και αν διαφέρουν μεταξύ τους ανήκοντες σε χώρες με διαφορετικές κουλτούρες και οικονομίες συναντιούνται ωστόσο στη βούληση τους να εναντιωθούν στις πολιτικές λιτότητας που εφαρμόζονται συστημικά. Οι αλλαγές βέβαια σε ένα τεράστιο και αντιφατικό οικονομικό σχηματισμό όπως μπορεί να ιδωθεί η Ευρώπη που απαρτίζεται από διαφορετικά κράτη με διαφορετικά συμφέροντα που συνασπίζονται σε ομάδες-υποομάδες επιρροής και συγκρούονται ή προσπαθούν να συννενοηθούν σε ένα πολύπλοκο θεσμικό πλαίσιο με ποικίλλους συσχετισμούς δυνάμεων γίνονται αργά και δύσκολα. Γίνονται όμως. Πραγματοποιούνται αναγκαστικά. Τα ευρωπαικά κράτη και τα μέλη της ένωσης είναι υποχρεωμένα να αφουγκράζονται και να προωθούν τις επιθυμίες των πολιτών τους. Η διεθνής εμπειρία αλλά και τα πρόσφατα αποτελέσματα των εκλογών στην Ελλάδα δείχνουν ότι καμία κυβέρνηση ή συσχετισμός πολιτικών δυνάμεων δεν μπορεί να επιβιώσει για πολύ καιρό σε ένα κράτος αν η πολιτική του είναι σε ευθεία ρήξη με το λαικό αίσθημα. Αυτό δεν ισχύει όμως για τα εσωτερικά των κρατών της Ευρώπης. Ισχύει αναγωγικά και για την ίδια Ευρώπη ως σχηματισμό και τελικό αποδέκτη των ζυμώσεων των χωρών που την απαρτίζουν, την μορφοποιούν και την εκφράζουν. Χωρίς ίχνος μυθοποίησης ή υπερεκτίμησης της έννοιας του «λαού» που είναι άλλωστε έννοια αφηρημένη και γενική είναι απλά αδύνατο να φανταστεί κανείς πως ο λαός ή ο ευρωπαίος πολίτης εξεγείρεται παντού αναίτια και εν αδίκω.

Ο ευρωπαίος πολίτης δεν κατανοεί ότι ξαφνικά αποτελεί μέλος ενός ευρύτερου σχηματισμού σχεδόν πτωχευμένου που έχει αποτύχει οικονομικά και πρέπει να ζει σε συνθήκες σκληρής λιτότητας για να το διαφυλάξει. Η Ευρώπη δεν έγινε ξαφνικά πτωχή. Ο ευρωπαίος πολίτης κατανοεί ότι ο πλούτος δεν λιγόστεψε στην Ευρώπη αλλά φεύγει από τα χέρια του. Και αν ακόμα ο έλληνας το αξίζει σε κάποιο ποσοστό , ο βρετανός ή ο άγγλος πολίτης δεν έδωσαν ποτε λόγο ή αφορμή στο κράτος τους για να τους αδικήσει. Ο ευρωπαίος πολίτης αν μπορεί να χρησιμοποιηθεί έστω κάπως αυθαίρετα αυτός ο όρος είναι βέβαια κατά κύριο λόγο νομιμόφρων και λογικός. Θα δεχόταν να απωλέσει μέρος της οικονομικής του ευμάρειας για να ανήκει σε ένα κράτος και σε μία ένωση που θα του εγγυάτο μια σταθερότητα και μια προοπτική ως αντάλλαγμα για τις θυσίες του. Ο γάλλος όμως, ο βρετανός, ο ισπανός, ο έλληνας πολίτης όσο και αν διαφέρουν πολιτισμικά, όσο και αν γνωρίζουν ότι ανήκουν σε κράτη διαφορετικά με άλλο επίπεδο ισχύος δεν δέχονται όμως να αποδεχτούν μια κατάσταση που τους οδηγεί χωρίς ελπίδα και μόνο σε στερήσεις ενώ την ίδια στιγμή βλέπουν τον πλούτο γύρω τους να αναδιανέμεται συνεχώς από κάτω προς τα πάνω και μακρυά από αυτούς, ανισόρροπα, απότομα, πολύ γρήγορα και πολλές φορές βίαια. Υπάρχουν κοινοί παρανομαστές στην πολιτική συμπεριφορά των ευρωπαίων πολιτών, των ψηφοφόρων και του κόσμου των ευρωπαικών κρατών που καθρεπτίζονται πλέον στην πολιτική ανάδειξη σχηματισμών που πιέζονται για να αλλάξουν την σκληρή οικονομική πολιτική. Ο κόσμος θέλει ελπίδα και αισιοδοξία για το μέλλον του. Όσο και αν ζούμε σε ένα καθεστώς μιας διεθνούς οικονομικής δυσπραγίας οι ευρωπαίοι πολίτες δεν ήταν ποτέ τόσο φτωχοί όπως και τα κράτη τους για να αποδεχτούν να καταστούν κοινωνίες χωρίς ελπίδα και χωρίς καθόλου πλούτο. Πλούτος υπάρχει στην Ευρώπη. Το θέμα είναι που συγκεντρώνεται και πως διαχειρίζεται.

Η μάχη θα μετατοπιστεί αναγκαστικά στα fora της Ευρώπης. Η απάντηση και ο στόχος για όλους τους ευρωπαίους πολίτες και τις κυβερνήσεις τους θα πρέπει να είναι αναγκαστικά η αλλαγή της οικονομικής πολιτικής μέσα στην Ευρώπη και όχι η διάλυση αυτής. Οι ανατροπές των συστημάτων γίνονται πάντα συστημικά και μέσα από το ίδιο το σύστημα. Η Ελλάδα πρέπει να εξακολουθήσει να είναι μέρος αυτού του ευρωπαικού συστήματος και πρέπει να παλέψει για να ανασυγκροτηθεί γιατί το οικονομικό και πολιτικό της είναι πλέον σάπιο. Ασφαλώς και θα πρέπει να ακολουθήσει πολλές από τις πολιτικές του μνημονίου , να αλλάξει τις δομές της, να αναδιαμορφωθεί προς το καλύτερο, να καταστεί αξιοκρατική, σύγχρονη και ανταγωνιστική. Υπάρχουν πολλά επιβλαβή χαρακτηριστικά που είναι πλέον στο dna μας μετά από 20 και πλέον χρόνια διαπλοκής, σήψης και δυσλειτουργίας ενός φαυλοκρατικού και παρηκμασμένου κράτους που γιγαντώθηκε και εμπεδόθηκε στην Ελλάδα. Η πολιτική και οικονομική νομενκλατούρα στην Ελλάδα θα πρέπει να ξεριζωθεί και να αλλάξει χαρακτηριστικά. Τα εκλογικά αποτελέσματα δίνουν την ευκαιρία συνασπιμών κομμάτων στην εξουσία που αναγκαστικά θα πρέπει να συννενοηθούν και να δημιουργήσουν ισορροπία εξουσιών στη χώρα χωρίς μονοκρατορίες ή το τέρος του δικομματισμού κάτι που είναι ουσιαστικό στοιχείο μιας δημοκρατίας. Πάντοτε η Ελλάδα όμως ήταν μέρος της Ευρώπης και βέβαια πρέπει να παραμείνει σε αυτή. Η Ελλάδα πρέπει να πορευθεί εντός Ευρώπης κάνοντας την αυτοκριτική της, αλλάζοντας εκ βάθρων τη λειτουργία της, καταργώντας τις παλιές δομές και την πεθαμένη οικονομία και μετά διεκδικώντας μια Ευρώπη δίπλα της σύμμαχο που δεν θα της πουλάει όπλα αλλά ουσιαστική υποστήριξη.

Αυτό μπορεί να γίνει σήμερα μόνο με ρήξη στο εσωτερικό της Ελλάδος και με λελογισμένη διαπραγμάτευση στο εξωτερικό και στην Ευρώπη. Η ευρωπαική πολιτική αφουγκράζεται τις εξελίξεις. Εκτάκτως ανακοινώθηκε σύγκληση του Eurogroup για να συζητήσει την ανάπτυξη στην Ευρώπη. Πίσω από την ξύλινη ορολογία η Ευρώπη βιαστικά ανησυχεί και παλεύει να συννενοηθεί για χαλάρωση της πολιτικής των Βρυξελών σε απάντηση της εξεγειρόμενης λαικής δυσαρέσκειας στο εσωτερικό των κρατών που απειλεί την ομαλή λειτουργία του συστήματος συνολικά. Οι ίδιοι οι πρωθυπουργοί των κρατών της Ευρώπης αισθάνονται να απειλούνται από τη δυνατότητα των αγορών, που φυσικά δεν είναι απρόσωπες αλλά πλέον ταυτίζονται με συγκεκριμένα διεθνή, ακρατικά, κορπορατικά και χρηματοπιστωτικά συμφέροντα να μπορούν να καθορίζουν την οικονομική κατάσταση των κρατών, να τα επηρεάζουν δραστικά, πολλές φορές ακόμα και να τα ποδηγετούν. Οι πρωθυπουργοί της Ισπανίας και της Αγγλίας προωθούν την έμμεση εθνικοποίηση των μεγάλων τραπεζών τους για να αποκτήσουν πάλι τον έλεγχο της χρηματοπιστωτικής ροής στα κράτη τους. Άρα εργάζονται για να χαλαρώσουν την εμπλοκή και την εξάρτηση των οικονομιών τους και κατ’επέκταση την εφαρμογή της συνολικής πολιτικής τους από τις αγορές. Η Ευρώπη προσπαθεί να θωρακιστεί και να ανασχηματιστεί αλλά δεν ξέρει ακόμα πως. Είναι σε αυτή τη διαδικασία όμως.

Θα τα καταφέρει; Άγνωστο ακόμα. Οι οικονομίες είναι ούτως ή άλλως πλέον βαθιά αλληλοπλεκόμενες, παγκοσμιοποιημένες και χρηματοπιστωτικές. Η ευθύνη των κυβερνήσεων των ευρωπαικών κρατών όμως είναι να αντισταθούν στη λογική των κερδών πάνω από τον άνθρωπο, να αναδιομορφώσουν τις πολιτικές τους και να βρουν τα εργαλεία εντός Ευρώπης που θα δημιουργήσουν δικαιότερες και πιο ισορροπημένες κοινωνίες διαχέοντας πιο δίκαια και πιο ισόρροπα τον πλούτο. Αλλιώς θα ανατρέπονται συνέχεια μέχρι να ταυτιστούν στην πολιτική τους με το ευρύτερο αίσθημα των πολιτών τους. Η ευρωπαική πολιτική συνολικά θα πρέπει να συγκλίνει σε ευρύτερες και πιο ουσιαστικές πολιτικές συμμαχίες που θα πρέπει να αναζητήσουν και να εξεύρουν τα απαραίτητα χρηματοπιστωτικά εργαλεία για να κρατήσουν σε ισορροπία και σε ανάπτυξη τις εθνικές οικονομίες. Η σκληρή λιτότητα δεν είναι απάντηση στο πρόβλημα. Ενδεχομένως αξιοποιείται και από οικονομικές κερδοσκοπικές ελιτ που αυξάνουν τον πλούτο τους σε βάρος των χειμαζόμενων ευρωπαίων πολιτών και σε τελική ανάλυση και των ίδιων των ευρωπαικών κρατών μέσω χρηματοπιστωτικών εργαλείων.

Η Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα όπως και άλλοι θεσμοί στην Ευρώπη πρέπει να αναζητήσουν νέα ταυτότητα και προσανατολισμό. Είναι αδιανόητο η Ευρωπαική Κεντρική Τράπεζα να μην έχει τη δυνατότητα να «κόβει» νόμισμα ανάλογα με την προσφορά και τη ζήτηση στο εσωτερικό της, κάτι που έχει τη δυνατότητα να κάνει η Αμερική, η Κίνα, η Ρωσία, η Ιαπωνία ακόμα και η ίδια η Αγγλία μέσω των κεντρικών τραπεζών τους ελέγχοντας τη νομισματική τους πολιτική. Χρειάζονται αλλαγές μέσα στην ίδια την Ευρώπη που αρχίζουν να διαφαίνονται ότι θα αποτελέσουν αντικείμενο συγκρουσιακής διαπραγμάτευσης. Η Ευρώπη είναι ένας ζωντανός οργανισμός που αναπνέει, αλλάζει και αναδιαμορφώνεται συνεχώς ακολουθώντας τις εσωτερικές του αλλά και τις διεθνείς εξελίξεις. Εμείς πρέπει να αποτελέσουμε μέρος αυτής της διαδικασίας. Ήρεμα, σοβαρά και συνασπισμένα, με όσο το δυνατόν περισσότερη ομόνοια και σύμπνοια στο εσωτερικό μας. Απαιτείται βέβαια μια κυβέρνηση ευρύτερη από όσο το δυνατόν περισσότερα κόμματα για να έχει μεγαλύτερη διαπραγματευτική ισχύ και αποφασιστηκότητα. Η Ευρώπη αλλάζει την πολιτική της, είναι έτοιμη να αναγνωρίσει τα λάθη της απέναντι μας αν αποδεχθούμε και διορθώσουμε και εμείς τα λάθη μας.

Τα κόμματα θα πρέπει να αναλάβουν τις ευθύνες τους παραγνωρίζοντας τα μικροπολιτικά τους οφέλη και βλέποντας τη θέση μας στο ευρωπαικό στερέωμα όπως είναι στην πραγματική της διάσταση. Μιας χώρας μικρής σε ισχύ και με φαυλοκρατικές δομές που αρνείται ακόμα και σήμερα να αλλάξει τις παθογένειες της. Από την άλλη κανείς ούτε στην Ευρώπη μπορεί να παραγνωρίσει ότι η Ελλάδα θέλει να αλλάξει σελίδα, να αποτάξει το σάπιο παρελθόν της και τη νομενκλατούρα που το εξέφραζε και να δημιουργήσει μια πιο δίκαιη και ανταγωνιστική χώρα. Είναι καλό και για την Ευρώπη και για την Ελλάδα να παραμείνουν φίλοι ή συγγενείς. Και δεν χρειάζεται να αλλάξουμε μόνο εμείς ή μόνο η Ευρώπη. Μπορούμε να έρθουμε πιο κοντά και να πλησιάσουμε ταυτόχρονα και οι δύο. Κάπου θα συναντηθούμε! Αυτό άλλωστε επιθυμούν οι περισσότεροι και στην ευρύτερη γειτονιά της Ευρώπης και στην Ελλάδα. Και αυτό θα γίνει στο τέλος.

*στο filologos10