10 δισ. ευρώ στοιβαγμένα στα ράφια των δικαστηρίων

Σε εκκρεμότητα πάνω από 150.000 δίκες. Το σχέδιο της τρόικας δεν εφαρμόστηκε λόγω της αποχής των δικηγόρων και του φόρτου νέων προσφυγών....



Μόνο με τη «Λερναία Υδρα» μπορεί να παρομοιάσει κανείς την κατάσταση των εκκρεμών στη Δικαιοσύνη φορολογικών και τελωνειακών υποθέσεων, που πριν από μερικές εβδομάδες ξεπερνούσαν τις 150.000 και από τις οποίες το Δημόσιο προσδοκά να εισπράξει τουλάχιστον 10 δισ. ευρώ, αφού είναι εύλογο ότι θα κερδίσει ένα μέρος των σχετικών δικών.

Σύμφωνα με το “Έθνος της Κυριακής” το εφιαλτικό «στοκ» των εκκρεμών φορολογικών - τελωνειακών δικών είχε ξεκινήσει από τις 167.000 υποθέσεις, όταν πέρσι η τρόικα εντόπισε το τεράστιο πρόβλημα της αργοπορίας της δικαιοσύνης, κυρίως στις οικονομικού ενδιαφέροντος δικογραφίες, που στοιβάζονται στα ράφια των διοικητικών δικαστηρίων εδώ και πολλά χρόνια.

Τότε συμφωνήθηκε να δοθεί προτεραιότητα σε αυτού του είδους τις υποθέσεις για να «τρέξουν» και να μπορέσει να εισπράξει το Δημόσιο όσο περισσότερα χρήματα μπορεί. Το φιλόδοξο πρόγραμμα προέβλεψε σταδιακή μείωση των υποθέσεων, ώστε μέσα σε έναν χρόνο να έχουν «φύγει» πάνω από τις μισές, για να ολοκληρωθεί το «στοκ» μέσα στο δικαστικό έτος 2012-13.

Για τον λόγο αυτόν προωθήθηκε και δέσμη «σκληρών» νομοθετικών μέτρων που περιόρισαν σημαντικά τα δικονομικά μέσα άμυνας των φορολογουμένων, τις αναστολές ως προς την πληρωμή ποσών, ενώ παράλληλα επέβαλαν «τσουχτερά πρόστιμα» και «δίκες - εξπρές» για να τελειώνουν ταχύτερα οι σχετικές εκκρεμότητες.

Στην ίδια λογική θεσπίστηκε και η «δίκη - πιλότος» που θα μπορούσε να λύνει κατευθείαν με παραπομπή στο ανώτατο δικαστήριο ένα σοβαρό νομικό πρόβλημα συνταγματικότητας ή κάθε άλλου είδους νομικό «αγκάθι» που θα μπορούσε να εμφανιστεί σε ευρύ σκέλος υποθέσεων και να αφορά χιλιάδες φορολογουμένους.

Οι διοικητικοί δικαστές στα Διοικητικά Πρωτοδικεία και Εφετεία, αλλά και στο ΣτΕ, ξεκίνησαν καλά για την επίτευξη του φιλόδοξου στόχου να βγουν το ταχύτερο δυνατό οι εκκρεμείς υποθέσεις, για να μπορέσει να εισπράξει το Δημόσιο κάτι παραπάνω από υποθέσεις ως επί το πλείστον χρονίζουσες (αρκετές από αυτές που εκκρεμούν με αναίρεση στο ΣτΕ έχουν υπερδεκαετή δικαστική διαδρομή). Κι ενώ αρχικά είχε επιτευχθεί ο στόχος του προγράμματος, στην πορεία ο επιθυμητός στόχος άρχισε να φαίνεται δυσπρόσιτος.

Την ίδια στιγμή ο φόρτος από νέες προσφυγές σε βάρος των νέων πολλαπλών φορολογικών επιβαρύνσεων καθιστά τον στόχο μάλλον ανέφικτο. Εκεί που άρχισε να περιορίζεται το «στοκ» υποθέσεων με προτεραιότητα σε φορολογικές - τελωνειακές δίκες, άρχισαν να ξεφυτρώνουν νέα κεφάλια της Λερναίας Υδρας με ένδικα μέσα που αφορούσαν νεότερες έκτακτες εισφορές για εισοδήματα, ακίνητα, για το «χαράτσι» της ΔΕΗ, τα ειδικά τέλη για τους ελεύθερους επαγγελματίες κ.λπ.

Στα τέλη της περασμένης χρονιάς οι εκκρεμείς δίκες ανέρχονταν σε 159.837, ενώ τη Μεγάλη Εβδομάδα στις αρχές του περασμένου Απριλίου ο «σταυρός του μαρτυρίου» για τους δικαστικούς λειτουργούς αριθμούσε 153.738 υποθέσεις. Η προσπάθεια δεν μπορούσε να αποφέρει περισσότερους καρπούς, αφού η εκδίκαση παλιότερων υποθέσεων συνοδευόταν από την εισροή νέων.

Στα Διοικητικά Πρωτοδικεία της χώρας στα τέλη του 2011 εκκρεμούσαν 142.852 υποθέσεις, που μέσα στο α' τρίμηνο του 2012 «έπεσαν» στις 135.269, μολονότι το ίδιο διάστημα εισήχθησαν στα δικαστήρια αυτά 2.598 νέες υποθέσεις. Η ανακατανομή των υποθέσεων στα δικαστήρια ανάλογα και με το ύψος της φορολογικής διαφοράς οδήγησε σε διαφορετικά αποτελέσματα, καθώς στα Διοικητικά Εφετεία οι 11.322 εκκρεμείς υποθέσεις στα τέλη του 2011 αυξήθηκαν σε 12.186 το α' τρίμηνο του 2012, αφού το ίδιο διάστημα εισήχθησαν 2.861 νέες. Τι ακριβώς ποσά αντικατοπτρίζουν αυτές οι εκκρεμείς δίκες είναι σχεδόν αδύνατο να προσεγγίσει κανείς, αφού θα έπρεπε να γνωρίζει το περιεχόμενο των σχετικών δικογραφιών, την πορεία τους και την αλλαγή των ποσών, ανάλογα με την επόμενη δικαστική απόφαση, την έντοκη τροποποίηση των σχετικών αξιώσεων κ.λπ.

Ωστόσο, ένα δείγμα γραφής προκύπτει στο ΣτΕ, όπου σε ανάλυση στοιχείων που επιχειρήθηκε πριν από λίγες εβδομάδες σε 5.343 φορολογικές υποθέσεις, διαπιστώθηκε ότι οι περισσότερες από αυτές (2.754) αφορούν ποσά έως 10.000 ευρώ. Επίσης 919 εκκρεμείς δίκες αφορούσαν ποσά από 10.001 έως 50.000 €, άλλες 472 δίκες ποσά από 50.001 έως 100.000 €, άλλες 807 δίκες ποσά από 100.001 έως 500.000 €, ενώ το αντικείμενο των υπόλοιπων 391 δικών ξεπερνούσε σε καθεμία το μισό εκατ. ευρώ.

Πάντως, προς το παρόν το κράτος επιχειρεί να ωφεληθεί μέσα από τα νέα μέτρα που επιβάλλουν στον φορολογούμενο πολίτη ή την επιχείρηση που χάνει τον πρώτο βαθμό δίκης (ή την αναστολή) να υποχρεωθεί να πληρώσει ένα σημαντικό τμήμα της οφειλής (έως 50%) εάν θέλει να προχωρήσει στον επόμενο δικαστικό βαθμό, μαζί με τα ιδιαίτερα «τσουχτερά παράβολα».

Ωστόσο, την ίδια στιγμή αρκετές υποθέσεις αναβλήθηκαν ύστερα από σχετικό αίτημα των αντιδίκων του Δημοσίου, που προς στιγμή δήλωσαν αδυναμία να πληρώσουν μεγάλα παράβολα.
Ελπίδα για ξεμπλοκάρισμα

Οι υποθέσεις στο ΣτΕ μόνο κατά μέσο όρο πιστεύεται ότι ξεπερνούν τα 500 εκατ. ευρώ, αν και στην πραγματικότητα το διεκδικούμενο από το Δημόσιο ποσό μπορεί να είναι πολύ μεγαλύτερο, αν αναλογιστεί κανείς ότι μόνο στις γνωστές εκκρεμείς υποθέσεις του δημοφιλούς τραγουδιστή Τ. Βοσκόπουλου η συνολική οικονομική αξίωση είχε φθάσει τα 5,5 εκατ. ευρώ. Για ένα σκέλος των υποθέσεων αυτών εκδόθηκαν, πάντως, αναιρετικές αποφάσεις που θα οδηγήσουν τμήμα της διαμάχης που κρατά ήδη 12 χρόνια σε νέες δίκες στο Δ. Εφετείο. Δίκες με μεγάλο αντικείμενο αφορούν και υποθέσεις καυσίμων.


Αντίστοιχη κατηγοριοποίηση δεν έχει ολοκληρωθεί στα Διοικητικά Πρωτοδικεία της χώρας, όπου εκκρεμεί ο κύριος όγκος των υποθέσεων αυτών. Και τα ποσά είναι μεγαλύτερα συνολικά, ενώ στα Δ. Εφετεία κάθε υπόθεση ξεπερνά τα 150.000 ευρώ.

Ο υπηρεσιακός υπουργός Δικαιοσύνης, Χρ. Γεραρής, πρόσφατα σημείωσε ότι τα διοικητικά δικαστήρια δίνουν προτεραιότητα στην εκδίκαση των φορολογικών διαφορών, αλλά οι αποχές των δικηγόρων κατά το πρώτο εξάμηνο του έτους, «παρεμπόδισαν την επίτευξη του επιθυμητού στόχου».

Οι ίδιοι οι δικαστές επισημαίνουν τη σωρεία των νέων νομικών ζητημάτων που περιμένουν την επίλυσή τους σε σχετικές «πιλοτικές» δίκες στην Ολομέλεια και στο Β' τμήμα ΣτΕ, ευελπιστώντας ότι μετά θα «ξεμπλοκαριστούν» πολλές
δίκες που έχουν παρεμφερές αντικείμενο.

Ανοικτά μέτωπα

Ηδη ένα πρώτο βήμα έγινε με την «πιλοτική» δίκη για το «χαράτσι» της ΔΕΗ, ενώ εκκρεμούν προς επίλυση στην Ολομέλεια η έκτακτη εισφορά που είχε μπει επί ΝΔ το 2009 αναδρομικά (γι' αυτήν ασκήθηκαν τουλάχιστον 20.000 προσφυγές σε διάφορα δικαστήρια), το τέλος επιτηδεύματος για διάφορους ελεύθερους επαγγελματίες. Προσφυγές με ευρύτερο ενδιαφέρον εκκρεμούν για όλες τις νεότερες φορολογικές επιβαρύνσεις της προηγούμενης χρονιάς, για το ΕΤΑΚ, για τους περιορισμούς στον συμψηφισμό οφειλών κ.λπ. και η επίλυσή τους θα επιτρέψει να «ξεμπλοκαριστούν» πολλές όμοιες (ως προς το νομικό πρόβλημα) υποθέσεις.

Στο Δ. Πρωτοδικείο Αθηνών (το μεγαλύτερο της χώρας) οι 51.266 εκκρεμείς φορολογικές δίκες στα τέλη του 2011 μειώθηκαν σε 50.556 στα τέλη του περασμένου Μαρτίου, αφού είχαν εισαχθεί 1.130 νέες υποθέσεις, ενώ στο Διοικητικό Πρωτοδικείο Θεσσαλονίκης παρέμειναν το αντίστοιχο διάστημα στα ίδια επίπεδα (από 25.702 μειώθηκαν σε 25.429 με 249 νεοεισαχθείσες υποθέσεις). Θετικότερη είναι η εικόνα στο Δ. Πρωτοδικείο Πειραιά, αφού οι εκκρεμείς 20.084 υποθέσεις του περασμένου Σεπτεμβρίου «έπεσαν» σε 17.306 στο τέλος του 2011 και σε 14.869 στις αρχές Απριλίου 2012. Στο Δ. Εφετείο Αθηνών οι 3.445 εκκρεμείς δίκες στις 31-12-11 μειώθηκαν σε 1.354 στα τέλη του περασμένου Μαρτίου, μολονότι εισήχθησαν 1.141 νέες υποθέσεις.

Στο Διοικητικό Εφετείο Θεσσαλονίκης οι 1.505 υποθέσεις το ίδιο διάστημα μειώθηκαν σε 1.354 (με 238 νεοεισαχθείσες), ενώ στο Δ. Εφετείο Πειραιά οι 3.866 «έπεσαν» σε 1.354, με 948 νεοεισαχθείσες.

To Δημόσιο εισπράττει μόλις 7 από τα 100 ευρώ που έχουν επιδικασθεί

Δεκάδες δισεκατομμύρια ευρώ από πρόσθετους φόρους, προσαυξήσεις και πρόστιμα για φορολογικές παραβάσεις λιμνάζουν στα συρτάρια των εφοριών και στα δικαστήρια λόγω της παράλυσης του φοροελεγκτικού μηχανισμού και του τεράστιου όγκου των εκκρεμών φορολογικών δικών. Δεν είναι ότι το Δημόσιο στην καλύτερη των περιπτώσεων εισπράττει τα μισά από αυτά που βεβαιώνει αλλά ακόμα και από τα ποσά που έχουν επιδικάσει τα δικαστήρια υπέρ του στα κρατικά ταμεία μπαίνουν μόλις τα 7 από τα 100 ευρώ.

Αποκαλυπτικά είναι τα στοιχεία του Ελεγκτικού Συνεδρίου για τον ισολογισμό του κράτους, σύμφωνα με τα οποία τα βεβαιωθέντα αλλά μη εισπραχθέντα χρέη προς το Δημόσιο ξεπερνούν το αστρονομικό ποσό των 44 δισ. ευρώ καθώς από τα 98,006 δισ. ευρώ βεβαιωθέντα έσοδα μπήκαν στα ταμεία μόλις 53,957 δισ. ευρώ. Μάλιστα τα τελευταία χρόνια αντί η ψαλίδα μεταξύ των βεβαιώσεων και των εισπράξεων να κλείνει ανοίγει ακόμα περισσότερο. Ενδεικτικό είναι ότι μόνο μέσα σε ένα χρόνο -το 2010- τα ανείσπρακτα χρέη το 2010 αυξήθηκαν κατά 5 δισ. ευρώ.

Παραγραφή

Οι απώλειες εσόδων προέρχονται τόσο από τους άμεσους και έμμεσους φόρους (εισόδημα, ακίνητα, ΦΠΑ, ειδικούς φόρους κατανάλωσης κ.α) όπου εισπράττονται μόλις 6 από τα δέκα ευρώ (61%) που βεβαιώνονται όσο και από τα λοιπά μη φορολογικά έσοδα που αφορούν κυρίως χρηματικά πρόστιμα για φορολογικές παραβάσεις και στα οποία το ποσοστό είσπραξης ανέρχεται μόλις στο 1/7 αυτών (14,5%) που βεβαιώθηκαν.

Την ίδια ώρα τα απολογιστικά στοιχεία της Γενικής Γραμματείας Πληροφοριακών Συστημάτων δείχνουν ότι το 2010 οι εφορίες επέβαλαν πρόστιμα ύψους 1,257 δισ. ευρώ για φορολογικές παραβάσεις και από αυτά εισπράχθηκαν μόλις 29 εκατομμύρια ευρώ ή ποσοστό 2,28% ενώ από τα πρόστιμα ύψους 8,6 δισ. ευρώ που έχουν επιβληθεί την τελευταία διετία μόλις το 1% κατέληξε στα ταμεία του κράτους. Η καθυστέρηση στην είσπραξη των βεβαιωθέντων χρεών έχει σαν αποτέλεσμα το δημόσιο να χάνει «ζεστό χρήμα» λόγω παραγραφής. Είναι χαρακτηριστικό ότι τα διαγραφέντα έσοδα το 2010 ανήλθαν σε 935,049 εκ. ευρώ, παρουσιάζοντας αύξηση κατά 203,065 εκ. ευρώ ή 27,74% έναντι του προηγούμενου οικονομικού έτους οπότε ήταν 731,984 εκ. ευρώ.

Εφοριακοί επισημαίνουν ότι το μεγαλύτερο μέρος των προστίμων που επιβάλλονται δεν εισπράττεται ποτέ καθώς οι περισσότεροι φορολογούμενοι προσφεύγουν στη Δικαιοσύνη και αναφέρουν ότι εκατοντάδες χιλιάδες φορολογικές δίκες από τις οποίες το Δημόσιο διεκδικεί περίπου 30 δισ. ευρώ παραμένουν σε εκκρεμότητα και παρά το γεγονός ότι έχουν ψηφιστεί νόμοι δεν έχει γίνει τίποτα για την επιτάχυνση των διαδικασιών.

Μπορεί ο φοροελεγκτικός μηχανισμός να βεβαιώνει έσοδα αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι τα εισπράττει κιόλας. Η διαφορά έγκειται στο γεγονός ότι η συντριπτική πλειοψηφία των φορολογούμενων που εντοπίζονται για φορολογικές παραβάσεις και φοροδιαφυγή και στους οποίους επιβάλλονται υψηλές χρηματικές ποινές προσφεύγουν στα διοικητικά δικαστήρια.

Με βάση διάταξη φορολογικού νόμου του 2011, ο αρμόδιος προϊστάμενος της εφορίας προχωρά άμεσα στη βεβαίωση του 50% του κύριου φόρου, πρόσθετου φόρου και λοιπών συμβεβαιούμενων φόρων που αφορούν στις παραβάσεις. Ο βεβαιωθείς φόρος δεν εισπράττεται καθώς στις περισσότερες των περιπτώσεων τα ποσά αυτά καθίστανται ληξιπρόθεσμες οφειλές.

Σύμφωνα με εφοριακούς και φοροτεχνικούς ένα από τα μέτρα για την αντιμετώπιση του τεράστιου προβλήματος με τα ανείσπρακτους φόρους θα ήταν η θέσπιση ρύθμισης που θα προβλέπει την καταβολή και όχι απλώς τη βεβαίωση του 50% των πρόσθετων φόρων για την άσκηση προσφυγής στα διοικητικά δικαστήρια.