Έτσι θα γίνει το κτήριο του ΦΙΞ στη Συγγρού

Επί 16 χρόνια "παλεύουν" να το κάνουν μουσείο. Κι από το "μηδέν" να το 'χτιζαν, προλάβαιναν να το γκρεμίσουν και να το ξαναχτίσουν άλλες δύο φορές....



Ενας ακόμη υπουργός Πολιτισμού, ο Κώστας Τζαβάρας, επιθεώρησε χθες τους χώρους του πρώην εργοστασίου Φιξ, όπου κατασκευάζεται το Εθνικό Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης. Από το 1996 ξεκίνησαν οι συζητήσεις για την εξέλιξη του ιστορικού κτιρίου σε Μουσείο και υπάρχει ελπίδα να ανοίξει τις πόρτες του στο κοινό τον Ιανουάριο του 2014.

Μετά από συζητήσεις, σχέδια, μακέτες και εξεγγελίες 16 χρόνων, η εγκατάστασή του στο νέο κτίριο θα γίνει -όπως λέει η διευθύντρια του Εθνικού Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Αννα Καφέτση- με προσωρινή παραλαβή τον Οκτώβριο του 2013, για να ανοίξει στο κοινό τον Ιανουάριο του 2014.

Η είσοδος του μουσείου θα βρίσκεται στην γωνία των οδών Καλλιρρόης και Φραντζή ενώ απ' ευθείας είσοδος θα γίνεται και από το σταθμό του μετρό (θα υπάρχει και τρίτη για τα φορτηγά μεταφοράς έργων)

Σ΄ αυτό το πρώτο επίπεδο θα υπάρχει το εκδοτήριο, η γκαρνταρόμπα και το πωλητήριο ενώ στο μεσοπάτωμα προβλέπεται μικρό αμφιθέατρο, χώρος για εκπαιδευτικά προγράμματα, αίθουσα Τύπου καθώς και χώρος παραγωγής ψηφιακών έργων από τους καλλιτέχνες.

Στον πρώτο όροφο θα βρίσκονται γραφεία, βιβλιοθήκη και ειδικά ψυγεία για την φύλαξη των ψηφιακών έργων και στους δεύτερο και τρίτο ορόφους θα αναπτυχθούν οι μόνιμες συλλογές του μουσείου.

Ο τέταρτος όροφος εξάλλου με σχήμα «Π» θα φιλοξενήσει τρία έργα μεγάλων διαστάσεων, «Το καράβι της ζωής μου» του Καμπακόφ, τους σταυρούς του Γιάννη Κουνέλλη και το «Fixit» της Μόνας Χατούμ, το οποίο έχει δημιουργηθεί από αντικείμενα του εργοστασίου Φιξ, όπως καζάνια για παράδειγμα, που είχαν απομείνει μέσα στο κτίριο από την εποχή που λειτουργούσε ως εργοστάσιο για την παραγωγή μπύρας.

Εστιατόριο με τεράστια βεράντα και εκπληκτική θέα προς την Ακρόπολη αλλά και ολόκληρη την Αθήνα θα λειτουργεί στον τέταρτο όροφο. Και τέλος το δώμα όπου θα υπάρχει έκθεση γλυπτών, θα είναι και χώρος που θα μπορεί να φιλοξενεί εκδηλώσεις.

Η κυρία Καφέτση, είχε όλους τους λόγους να είναι ικανοποιημένη, μετά την αναμονή και τις περιπέτειες τα τελευταία χρόνια για την ολοκλήρωση του ΕΜΣΤ. Το έργο ανάπλασης του ΦΙΞ έχει ενταχθεί από το υπουργείο Πολιτισμού στο ΕΣΠΑ και το κόστος του ανέρχεται σε 40 εκ. ευρώ.

Η Φιξ ήταν Ελληνική ζυθοποιία που ιδρύθηκε το 1864 από την Βαυαρικής καταγωγής Οικογένεια Φιξ. Η εταιρεία απέκτησε ιδιόκτητο εργοστάσιο στη Λεωφόρο Συγγρού το 1893 και το 1900 η μπίρα της βραβεύτηκε στην έκθεση του Μιλάνου. Το 1983 η εταιρία πτώχευσε και μετά από διάφορες προσπάθειες επανιδρύθηκε από νέους ιδιοκτήτες.

Η ιστορία της οικογένειας και της μπίρας Φιξ

Η ποιότητα τις μπίρας της ήταν τόσο καλή και σταθερή που επισκίασε τους ανταγωνιστές και στο εικοστό αιώνα ήταν πλέον η μοναδική μεγάλη στην Ελλάδα. Μετά από επενδύσεις ξένων ανταγωνιστών στην Ελλάδα και τον γάμο της χήρας Ιωάννου Φιξ με τον Πέτρο Γαρουφαλιά η εταιρία έπεσε σε κρίση και χρεοκόπησε το 1983. Το όνομα περιήλθε στην ιδιοκτησία της Εθνικής Τράπεζας, η οποία το πώλησε στην εταιρία Κουρτάκη.

Σήμερα είναι στην ιδιοκτησία της «Ολυμπιακής Ζυθοποιίας» που σε νέες εγκαταστάσεις στην Εύβοια εμφιαλώνει την νέα Φιξ.

Το 1983 έπαυσε η λειτουργία τής επιχειρήσεως και ως προβληματική, «πέρασε» στα χέρια τού Κρατικού Οργανισμού Ανασυγκροτήσεως Επιχειρήσεων. Από εκεί, στην Εθνική Τράπεζα, η οποία αρκετές φορές προσπάθησε να εκποιήσει το κτίριο μέσω πλειστηριασμών. Με τα πολλά, ο Δήμος, επί Λεωνίδα Κουρή, το αγοράζει τις παραμονές των δημοτικών εκλογών τού 1994. Τελικώς, το υπουργείο Πολιτισμού το έκρινε διατηρητέο κατά το... ήμισυ. Εκτοτε ξεκινά η σαλαμοποίησή του και η τμηματική του κατεδάφιση. Ο σεισμός τού 1999 είναι το τελευταίο κτύπημα.

Ο Οθωνας έφερε τον Φιξ στην Ελλάδα

Στο «Πανελλήνιον Λεύκωμα Εθνικής Εκατονταετηρίδος 1821- 1921, Αθήνα 1923» διαβάζουμε την προσπάθεια του βασιλιά Οθωνα να αστικοποιήσει την Ελλάδα και να της δώσει τις πρώτες της βιομηχανικές προσπάθειες. Εφερε έτσι στην Αθήνα Γερμανούς επιστήμονες και επιχειρηματίες που κατασκεύασαν βιομηχανίες παπουτσιών, μπύρας, επίπλων κλπ.

Διαβάζουμε επί λέξη: «O πρώτος βασιλεύς της Ελλάδος αείμνηστος Οθων μετά την εν Αθήναις εγκατάστασίν του προτιθέμενος να συντελέση ομού μετά της αναπτύξεως των διαφόρων επιστημών και εις την προαγωγήν και ενίσχυσιν της τότε εν σπαργάνοις διατελούσης εισέτι βιομηχανίας, έκρινε πρόσφορον να μετακαλέση διαφόρους επιστήμονας και ειδικούς τεχνίτας εκ της ιδιαιτέρας αυτού πατρίδος, μεταξύ των οποίων προχείρως αναφέρομεν τους κκ. Εσλινγκ, Νίδερ, Σλήμαν, Μύνδλερ, επιστήμονας, εν δε τη σφαίρα της βιοτεχνίας και βιομηχανίας τους κκ. Λίκερτ ωρολογοποιόν, Φέλλερ οπλοτεχνίτην, Τσέσαρ υποδηματοποιόν, Στάγγισκερ επιπλοποιόν, Σμιθ γεωπόνον και Γεώργιον Φιξ μεταλλειολόγον εις τον οποίον ανετέθη η διοργάνωσις των μεταλλείων της Κύμης. Βραδύτερον δε και περί τα τελευταία έτη της βασιλείας του αειμνήστου Οθωνος αφίκετο εκ Μονάχου και ο υιός τού εις τα μεταλλεία της Κύμης παραμένοντος Γεωργίου Φιξ, Ιωάννης Φιξ ζυθοποιός, όστις συμφώνως προς τα κατά την εποχήν εκείνην υπάρχοντα μέσα εγκατέστησεν εν τη τότε θεωρουμένη εξοχική συνοικία του Κολωνακίου χειροκίνητον ζυθοποιείον, όπως άλλως τε ήσαν και τα πλείστα τοιούτα εν Βαυαρία κατά την εποχήν εκείνην».

Ετσι άρχισε η ιστορία της οικογένειας Φιξ στην Ελλάδα, το όνομά της έγινε συνώνυμο της μπίρας, για τουλάχιστον 100 χρόνια ήταν ο «δυνάστης» του κλάδου της ζυθοποιίας και έμελλε τελικώς να οδηγηθεί στην κατάρρευση το 1982- η πτώση της όμως είχε αρχίσει από την 15η Ιουλίου 1965, όταν στο υπουργικό συμβούλιο, στην τελευταία του συνεδρίαση, ο τότε Πρωθυπουργός Γιώργος Παπανδρέου «άναψε το πράσινο φως» για να κυκλοφορήσει στην αγορά μια νέα μπίρα, η Αmstel.

Οταν στο «εξοχικό» Κολωνάκι της εποχής άρχισε να λειτουργεί η χειροκίνητος ζυθοποιία Φιξ, φαίνεται πως η ιδέα προκάλεσε το ενδιαφέρον κι άλλων ενδιαφερομένων. Ετσι «βραδύτερον και άλλοι Γερμανοί ζυθοποιοί εγκατέστησαν εν Αθήναις και άλλα παρόμοια χειροκίνητα ζυθοποιεία οία των κκ. Μέλχερ, Μπαχάουερ, Φίσσερ, Κλάιν και άλλων τινών» (ο.π.π.). Αλλά «μεταξύ των εν λόγω ζυθοποιείων επέπρωτο να επιζήση το εργοστάσιον Ιωάννου Φιξ, το οποίον ελειτούργησεν εν τω τόπω της ιδρύσεώς του επί τριακονταετίας περίπου». Για τη διακίνηση του προϊόντος μάλιστα «εγκατεστάθησαν διάφορα πρατήρια λιανικής καταναλώσεως εκτός του αρχικώς τούτου εν Κολωνακίω» (ο.π.π.). Είναι γνωστό ότι στη διαδικασία της παραγωγής της μπίρας σε κάποιο στάδιο είναι απαραίτητη η χαμηλή θερμοκρασία, η ψύξη και ο βαυαρός ζυθοποιός λόγω της έλλειψης «απαραίτητων παγοποιητικών μηχανημάτων, άτινα ανεπλήρου απλή χιών ήν κατά τη διάρκεια του χειμώνος οι χωρικοί Μενιδιάται εναποθήκευον επί της Πάρνηθος και μετεκόμιζον εντός σάκκων δι΄ ημιόνων εις το εν Κολωνακίω εργοστάσιον» (ο.π.π.).

Το 1893 το εργοστάσιο από το Κολωνάκι μεταφέρεται στη λεωφόρο Συγγρού και στα πρώτα χρόνια του εικοστού αιώνα η οικογένεια Κλωναρίδη δημιουργεί νέο «ζυθεργοστάσιο» και «άρχεται δεινός συναγωνισμός καθ΄ όν τα δύο εργοστάσια Φιξ και Κλωναρίδου παλαίουν αγώνα εξοντώσεως, το δε μικρόν εισέτι εργοστάσιον Λορ. Μάμου (σ.σ.: είχε παντρευτεί την αδελφή του Καρόλου Ι. Φιξ) με τας ακόμη μικράς του δυνάμεις αναγκάζεται να υποχωρήση, ίνα μη διακινδυνεύση και πάλιν τα κεφάλαιά του, και σταματά αναμένον καλλιτέραν ευκαιρίαν».

Βασιλιάς της μπύρας ο Φιξ

Σύμφωνα με τα στοιχεία της εποχής ο Κάρολος Φιξ κατορθώνει να επιβληθεί στην τότε ελληνική αγορά (κατέβαλε στο «δημόσιο ταμείο» περίπου 3 εκατ. δρχ. και η ευρύτερη απασχόληση που προσέφερε ανερχόταν στους 5.000 εργαζομένους) και όπως σημειώνεται σχετικά «ο ζύθος Κ. Φιξ κατέκτησεν όλας τας κώμας και τας πόλεις της Ελλάδος.

Υπέρ τα 200 καταστήματα καταναλίσκουσιν αποκλειστικώς ζύθου Φιξ, ούκ ολίγη δ΄ εξαγωγή γίνεται και διά το εξωτερικόν εις φιάλας και βαρέλια» (Ημερολόγιον Κ. Σκόκου, Αθήνα 1905). Και «η τελειότης του προϊόντος ανεγνωρίσθη κατά τας διαφόρους εν Ελλάδι και τω εξωτερικώ διοργανωθείσες εκθέσεις απονεμηθέντων αυτώ πλείστων βραβείων και διπλωμάτων τιμής, προσέτι δε και η ημετέρα κυβέρνησις αναγνωρίζουσα πλήρως τας εν τω κλάδω της βιομηχανίας ταύτης παρασχεθείσας εξαιρετικάς υπηρεσίας ετίμησεν αυτόν διά του χρυσού σταυρού των ιπποτών του Σωτήρος».

Η ηγεμονική θέση που κατείχε στην αγορά η βιομηχανία Φιξ αρχίζει να κλονίζεται από τα τέλη της δεκαετίας του 1950, όταν ο Αντώνιος Κ. Φιξ αποχώρησε από την οικογενειακή επιχείρηση, δημιούργησε την Ελληνική Ζυθοποιία ΑΕ και εργοστάσιο στην περιοχή της οδού Πέτρου Ράλλη (εκεί όπου είναι σήμερα το αμαξοστάσιο των αστικών συγκοινωνιών της ΕΘΕΛ) και «λανσάρει» την μπύρα «Αλφα», η οποία όμως δεν είχε τα επιδιωκόμενα αποτελέσματα και λίγα χρόνια αργότερα την αγοράζει ο Πρόδρομος Μποδοσάκης. Από αυτόν επιστρέφει στα χέρια της οικογένειας Ιωάννου Κ. Φιξ. Με τον θάνατο όμως του Ι. Κ. Φιξ, η χήρα του Μαριάνθη παντρεύεται τον πολιτικό της τότε Ενωσης Κέντρου Πέτρο Γαρουφαλιά, ο οποίος γίνεται μέλος του διοικητικού συμβουλίου της ζυθοποιίας Φιξ και σημαίνον στέλεχος της εταιρείας.

Το 1963 λήγει η προνομιακή περίοδος λειτουργίας της ζυθοποιίας, αλλά η οικογένεια Φιξ αρχίζει να δραστηριοποιείται στην αγορά των αεριούχων ποτών, χρησιμοποιώντας εκβιαστικές τακτικές προς τους λιανοπωλητές («αν δεν πάρεις αναψυκτικά δεν σου δίνω μπίρα») με αποτέλεσμα πολλές μικρές βιοτεχνίες και βιομηχανίες να κινδυνεύουν. Κάτω από τις επίμονες διαμαρτυρίες των πληγέντων επιχειρηματιών, το υπουργείο Εμπορίου δίνει δύο άδειες ίδρυσης ζυθοποιίας σε αυτούς. Η μία εξ αυτών δόθηκε στον Διογένη Χουρσόγλου, ο οποίος με άλλους δύο συνεταίρους (Γ. Χατζηβασιλείου και Μερκάτη) και την κεφαλαιουχική συνδρομή των Ολλανδών της Αmstel Βrewery ΝV δημιουργεί την Αθηναϊκή Ζυθοποιία.

Ομως το μπουκάλι που κατασκευαζόταν στο εργοστάσιο Λιπασμάτων Μποδοσάκη (λόγω τεχνητού σαμποτάζ) βγήκε κατά τι μικρότερο του προβλεπομένου από τις διατάξεις της σχετικής νομοθεσίας και οι τρεις μέτοχοι ζήτησαν από το υπουργείο Εμπορίου, αφού θα είναι μικρότερης περιεκτικότητας σε μπίρα, να είναι και χαμηλότερης τιμής. Το θέμα έφτασε στο υπουργικό συμβούλιο, όπου προέβαλε βέτο για την έγκριση ο Πέτρος Γαρουφαλιάς, υπουργός Εθνικής Αμυνας τότε. Η έγκριση, κατά τον κ. Αχ. Χουρσόγλου, γιο ενός εκ των τριών ιδρυτών, δόθηκε στην τελευταία συνεδρίαση του υπουργικού συμβουλίου, στις 15 Ιουλίου 1965.

Πολιτική και μπύρα

Η αρνητική δημοσιότητα, λόγω του πρωταγωνιστικού ρόλου του Πέτρου Γαρουφαλιά στην πτώση της κυβέρνησης Γεωργίου Παπανδρέου («η μπύρα Φιξ κάνει κακό», παράφραση του σλόγκαν «η μπύρα Φιξ κάνει καλό») ήταν η αρχή της πτώσης της αυτοκρατορίας που είχε οικοδομήσει η βαυαρική οικογένεια του Ιωάννου Φιξ.

Σύντομα και άλλες μπίρες αρχίζουν να παρασκευάζονται στην Ελλάδα (εκτός της Αmstel, η Ηenninger, η Lowenbrau κ.λπ.). Η παρακμή είναι πλέον γεγονός. Φορτωμένη με δάνεια στην Εθνική Τράπεζα, η εταιρεία κλείνει το 1983, τα εμπορικά σήματα περνούν στην ιδιοκτησία της τράπεζας και ο Κάρολος Ιωάννου Φιξ εγκαθίσταται στην Ελβετία. Αρκετά χρόνια αργότερα, το 1995, ο οινοποιός Β. Κουρτάκης εξαγοράζει από την Εθνική Τράπεζα τα σήματα για να ξαναβγάλει τη Φιξ στην αγορά. Αντιδρά ο κ. Κ. Ι. Φιξ (όπως και ο κ. Κ. Α. Φιξ), αρχίζει δικαστική διαμάχη, την οποία χάνει.