Η αλήθεια για τον "ναζιστικό" χαιρετισμό

Του Πέτρου Κατσάκου

Από τους Σπαρτιάτες στον Φύρερ
Επιχειρεί να διασκεδάσει τις εντυπώσεις από το σάλο που προκάλεσε ο ναζιστικός χαιρετισμός Μιχαλολιάκου η Χρυσή Αυγή. Ο ναζιστικός χαιρετισμός καθιερώθηκε από...


 τον Ιωάννη Μεταξά, υπογραμμίζει σε ανακοίνωσή της η Χρυσή Αυγή, θέλοντας να υποβαθμίσει το θόρυβο που προκάλεσε ο ναζιστικός χαιρετισμός του γενικού γραμματέα του κόμματος κ. Νίκου Μιχαλολιάκου το Σάββατο στο Γουδή.

"Το εθνικό καθεστώς του Ιωάννου Μεταξά, που είπε ΟΧΙ στους ξένους εισβολείς και τους πολέμησε στην Πίνδο και την Μακεδονία το 1940-41 είχε καθιερώσει επισήμως τον χαιρετισμό με τεταμένη την δεξιά», σημειώνει η Χρυσή Αυγή και προσθέτει: «Έτσι ακριβώς χαιρετούσαν τότε οι Έλληνες πατριώτες που έδωσαν το αίμα τους για την Ελευθερία της Πατρίδας μας" καταλήγει η ανακοίνωση της Χρυσής Αυγής.

Και όντως ανατρέχοντας κανείς στα αρχεία του καθεστώτος Μεταξά θα παρατηρήσει την αναγωγή του συγκεκριμένου χαιρετισμού στο αρχαιοελληνικό παρελθόν. Συγκεκριμένα στο άρθρο 30 των Γενικών Διατάξεων του Κανονισμού Εσωτερικής Υπηρεσίας της ΕΟΝ του 1937 αναφέρεται πως «Ο χαιρετισμός αποδίδεται δια ζωηράς προτάσεως της δεξιάς χειρός τεταμένης με δακτύλους ηνωμένους και την παλάμην εις το ύψος του δεξιού οφθαλμού, κατά το πρότυπον του καθαρώς Aρχαίου Eλληνικού χαιρετισμού»….”

Όπως στην περίπτωση Μιχαλολιάκου έτσι και στο καθεστώς της 4ης Αυγούστου επιχειρείται η «απενοχοποίηση» του συγκεκριμένου χαιρετισμού εξαγνιζόμενη μέσα από μια αρχαιοελληνική και συγκεκριμένα δωρική καταγωγή.

Σε παλαιότερες συνεντεύξεις του ο Νίκος Μιχαλολιάκος απαντώντας στις κατηγορίες περί ναζιστικού χαιρετισμού υποστήριζε πως η ανύψωση της δεξιάς χειρός είναι ο κατεξοχήν δωρικός χαιρετισμός προς τον «Ανατέλλοντα Ήλιο».

Σύμφωνα με τους απολογητές του δωρικού χαιρετισμού η κίνηση αυτή χρησιμοποιούνταν κατά κόρον στις συνεδριάσεις της Απέλλας. Ο ομιλητής προσερχόταν στο βήμα της «Απέλλας» και με την ανάταση της χειρός χαιρετούσε τον θεό Ήλιο και απευθυνόμενος στο κοινό των Ομοίων ( δηλ. τη συνέλευση των ελεύθερων Σπαρτιατών αρρένων που κατείχαν πολιτικά δικαιώματα ), ανέκραζε «έρρωσθε και ευδαιμονείτε».

Γύρω από την άποψη αυτή έχει καλλιεργηθεί μια φιλολογία χωρίς αναφορές σε ιστορικές πηγές και στοιχεία δίνοντας την εντύπωση της δημιουργίας ενός ακόμη αστικού μύθου που αναπαράγεται άκριτα με μοναδικό σκοπό την κατασκευή μιας ιδεολογικής αυταπάτης και ενός ψεύδους.

Δυστυχώς για τους εμπνευστές του «μύθου» μέχρι σήμερα η θεωρία του σπαρτιάτικου χαιρετισμού δεν συνοδεύεται από παραστάσεις και αρχαιολογικά ευρήματα που να αποδεικνύουν τους ισχυρισμούς τους και η θολή μεταξική αναφορά «του καθαρώς Aρχαίου Eλληνικού χαιρετισμού» παραμένει μια ιστορική αυθαιρεσία.

Λίγο πριν τον Μεταξά ο Μουσολίνι είναι αυτός που καθιερώνει στην φασιστική Ιταλία τον "saluto romano" θέλοντας με αυτόν τον τρόπο να φέρει το καθεστώς του πιο κοντά στους Ρωμαίους προγόνους του. Και στα δύο καθεστώτα παρατηρεί κανείς τις ίδιες αναγωγές στο ιστορικό παρελθόν μόνο που ο Μουσολίνι δεν κάνει τίποτε περισσότερο από το να αναπαράγει έναν εικαστικό μύθο που έχει τις ρίζες του όχι στην Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία αλλά σε κάποιους ζωγραφικούς πίνακες του 18ου αιώνα όπου για πρώτη φορά εμφανίζεται η εικόνα του συγκεκριμένου χαιρετισμού.

Ο Martin Winkler στο βιβλίο του "Ο ρωμαϊκός χαιρετισμός. Κινηματογράφος, Ιστορία, Ιδεολογία" αναφέρει:

"Σε κανένα ρωμαϊκό έργο τέχνης -άγαλμα, νόμισμα ή ζωγραφική- δεν αναπαρίσταται ο χαιρετισμός που συναντάται στο Φασισμό, στον Εθνικοσοσιαλισμό ή σε κάποια άλλη συγγενή ιδεολογία. Επίσης είναι άγνωστος και στην Ρωμαϊκή Γραμματεία, δεν αναφέρεται από κανέναν αρχαίο ιστορικό. Ούτε στην περίοδο των Καισάρων, ούτε και στην ρεπουμπλικανική περίοδο."

Σύμφωνα με τους μελετητές ο συγκεκριμένος χαιρετισμός εμφανίστηκε κατά τον 18ο αιώνα σε πίνακες που αναπαριστούσαν σκηνές ρωμαϊκών εποχών, όπως πχ. ο "Oath of the Horatii" του Jacques-Louis David.

Από την Ιταλία και το καθεστώς Μουσολίνι γρήγορα ο χαιρετισμός εξάγεται και στην ναζιστική Γερμανία του Χίτλερ που σπεύδει να τον αντιγράψει βαφτίζοντάς τον "Deutscher Gruß" ή και "Hitlergruß" ("γερμανικός χαιρετισμός" & "χαιρετισμός του Χίτλερ" αντίστοιχα).

Από την Γερμανία ο χαιρετισμός ταξιδεύει στην Ελλάδα του Μεταξά και στην Ισπανία του στρατηγού Φράνκο. Κοινός παρονομαστής όλων – εκτός του Φράνκο που δεν μιλάει για χαιρετισμούς αρχαίων Ισπανών – η κατασκευή ενός ιστορικού μύθου που ξεπερνά τα όρια της προγονολατρείας.

Τα χρόνια μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο, ο μύθος του Μουσολίνι θα γνωρίσει μια εξαιρετική αναπαραγωγή μέσα από τα κινηματογραφικά στούντιο του Χόλυγουντ και της Τσινετσιτά καθώς σε κινηματογραφικές υπερπαραγωγές όπως ο Μπεν Χουρ και ο Σπάρτακος οι Ρωμαίοι χαιρετούν σαν «μελανοχίτωνες». Η αναπαραγωγή του μύθου όμως δεν ήταν αρκετή για να απενοχοποιήσει στα μάτια της ιταλικής κοινωνίας τον φασιστικό χαιρετισμό. Στην γείτονα χώρα ο συγκεκριμένος χαιρετισμός αποτελεί προσβολή στην δημοκρατία αφού η δικαιοσύνη δεν δέχεται την δικαιολογία του "saluto romano".

Χαρακτηριστικό παράδειγμα η αυστηρότητα της Ιταλικής δικαιοσύνης στα περιστατικά φασιστικού χαιρετισμού στα ποδοσφαιρικά γήπεδα όπου συχνά πυκνά κάποιοι νοσταλγοί του παρελθόντος δεν διστάζουν να προτάσσουν «την δεξιά χείρα τεταμένης με δακτύλους ηνωμένους και την παλάμην εις το ύψος του δεξιού οφθαλμού».

Τελευταίο περιστατικό η επιβολή προστίμου 10 χιλιάδων ευρώ στον ποδοσφαιριστή Μάουρο Ζάρατε για τον ναζιστικό χαιρετισμό του από τις εξέδρες του Ολίμπικο, στον αγώνα της Λάτσιο απέναντι στη Μπάρι (14/3). Ο Αργεντινός επιθετικός προέβη στη συγκεκριμένη ενέργεια λίγο πριν την έναρξη της αναμέτρησης ανάμεσα στις δύο ομάδες, όταν οι συμπαίκτες του βγήκαν στον αγωνιστικό χώρο για προθέρμανση.

Σήμερα, ο χαιρετισμός έχει κηρυχθεί παράνομος σε Ολλανδία, Τσεχία, Αυστρία και φυσικά στην Γερμανία όπου τιμωρείται με τριετή ποινή φυλάκισης.

πηγή:protothema.gr