"Λιγότερη λιτότητα φέρνει το mea culpa του ΔΝΤ"

Πάολα Τόσκι, Μarket strategist της JPMorgan Asset Management

Αποφασιστική προώθηση των διαρθρωτικών μεταρρυθμίσεων και λιγότερη λιτότητα ώστε να πάρουν ανάσα νοικοκυριά κι επιχειρήσεις. Αυτή είναι η ιδανική συνταγή για την Ελλάδα μέσα στο 2013, σύμφωνα με την Πάολα Τόσκι, market strategist της JPMorgan Asset Management...


Συνέντευξη στον Γιώργο Μαύρο*


Πώς σχολιάζετε το πρόσφατο «mea culpa» του ΔΝΤ, σχετικά με τους υπολογισμούς των επιπτώσεων της λιτότητας στις προβληματικές ευρωπαϊκές οικονομίες, όπως η Ελλάδα και η Πορτογαλία; Τι σημαίνει για τον ρόλο του ΔΝΤ στην τρόικα;
Ο Ολιβιέ Μπλανσάρ, επικεφαλής οικονομολόγος του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου, παραδέχθηκε σε ένα έγγραφο εργασίας τον Ιανουάριο του 2013, ότι υποτίμησε το δημοσιονομικό πολλαπλασιαστή για την Ελλάδα. Αυτό σημαίνει ότι το ΔΝΤ έχει υποτιμήσει τις βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις των περικοπών των κρατικών δαπανών ή των αυξήσεων στους φόρους στην οικονομική δραστηριότητα. Η μείωση του εισοδήματος και οι άσχημες χρηματοοικονομικές συνθήκες πιθανότατα βλάπτει την κατανάλωση πολύ περισσότερο από ό,τι αναμενόταν.
Αυτό το «mea culpa» ανοίγει ως θέμα συζήτησης το αν η λιτότητα αποτελεί τον ενδεδειγμένο τρόπο για να αντιμετωπιστούν προβλήματα που σχετίζονται με το υψηλό επίπεδο του δημόσιου χρέους, δίνοντας έμφαση στις εναλλακτικές προσεγγίσεις ανάμεσα στη μονεταριστική και κεϋνσιανή σχολή, που παραδοσιακά προτείνουν διαφορετικά φάρμακα για το πρόβλημα του χρέους.
Δεν περιμένουμε καμία σχετική αλλαγή στο ρόλο του ΔΝΤ εντός της τρόικας. Αναμένουμε, όμως, μια λιγότερο αυστηρή προσέγγιση στη διαχείριση της κρίσης που αναδύεται με σαφήνεια την τελευταία περίοδο. Αυτή η παραδοχή θα μπορούσε να αποτελέσει την αφετηρία για την πρόταση των νέων μέτρων που πρέπει να ληφθούν προκειμένου να τονωθεί η ανάπτυξη και να σταματήσουν οι επιπτώσεις της ύφεσης.
Μπορούμε να αναμένουμε σημαντικές αλλαγές προς την κατεύθυνση των πολιτικών λιτότητας στην Ευρωζώνη φέτος;
Πιστεύουμε ότι πολλές χώρες στην Ευρώπη εξακολουθούν να υφίστανται ύφεση ως συνέπεια της λιτότητας και των διαρθρωτικών αλλαγών που προωθήθηκαν στο πρόσφατο παρελθόν. Αναμένουμε ότι κατά τη διάρκεια του 2013, οι ευρωπαϊκές χώρες θα αρχίσουν να αξιολογούν πώς θα ξαναβρούν ευκαιρίες ανάπτυξης. Η ενίσχυση της σταθερότητας στις χρηματοπιστωτικές αγορές, ιδιαίτερα δε στις αγορές κρατικών ομολόγων, θα μπορούσε να ωθήσει τις τράπεζες να ξαναρχίσουν τη δανειοδοτική δραστηριότητα και αυτό θα μπορούσε να συμβάλει στην υποστήριξη μιας οικονομικής ανάκαμψης.
Ο κίνδυνος για το 2013 είναι ότι, η ανακούφιση για τη μείωση της διαφοράς των επιτοκίων (spreads) ανάμεσα στα κρατικά ομόλογα της ευρω-περιφέρειας και τα γερμανικά, θα μπορούσε να ενθαρρύνει ορισμένες κυβερνήσεις να επιβραδύνουν το ρυθμό προώθησης των μεταρρυθμίσεων, και αυτό θα μπορούσε να ακυρώσει θυσίες και προσπάθειες που έχουν ήδη γίνει.
Συμμερίζεστε τη γενικότερη αισιοδοξία για την έξοδο της Ευρωζώνης από την κρίση;
Πιστεύουμε ότι το 2013 θα είναι ακόμη μια δύσκολη και ευαίσθητη περίοδος προκλήσεων που πρέπει να αντιμετωπιστούν από τις ευρωπαϊκές χώρες, στον οικονομικό και πολιτικό πεδίο, αλλά πιστεύουμε επίσης ότι το χειρότερο ενδέχεται να έχει παρέλθει. Μια σταδιακή ανάκαμψη θα μπορούσε να γίνει πιο εμφανής κατά το δεύτερο εξάμηνο του 2013. Οι καταλύτες μιας εύθραυστης ανάκαμψης θα μπορούσαν να προέλθουν από:

1. Μείωση του κόστους δανεισμού για τις χώρες της ευρω-περιφέρειας.
2. Πιο σταθερά χαρτοφυλάκια κρατικών ομολόγων των τραπεζών μετά το πρόσφατο ράλι.
3. Σταδιακή ανάκαμψη της δανειοδοτικής δραστηριότητας των τραπεζών χάρη στη ρευστότητα της ΕΚΤ και μετριασμό των απαιτήσεων της Βασιλείας ΙΙΙ.
4. Ανάκαμψη της οικονομικής δραστηριότητας διεθνώς και κυρίως στην Ασία, με ευνοϊκό αντίκτυπο στην παγκόσμια ζήτηση.
5. Ανάκαμψη της εμπιστοσύνης με συνέπεια την αναθέρμανση της κατανάλωσης από τα νοικοκυριά και των επενδύσεων από τις επιχειρήσεις.

Από την άλλη, η προοπτική θα μπορούσε να απειληθεί από:

1. Χαμηλότερη του αναμενόμενου ανάπτυξη σε παγκόσμιο επίπεδο.
2. Πολιτική αστάθεια στην Ιταλία μετά τις εκλογές του Φεβρουαρίου.
3. Χειρότερες του αναμενόμενου δημοσιονομικές εξελίξεις στην Ισπανία, που θα ανάγκαζαν τη Μαδρίτη να ζητήσει χρηματική υποστήριξη από την ΕΚΤ.

Υπάρχει ακόμα ο κίνδυνος της εξόδου από το ευρώ για την Ελλάδα ή άλλο μέλος της Ευρωζώνης;
Πιστεύουμε ότι ο κίνδυνος η Ελλάδα να εξωθηθεί να εγκαταλείψει το ευρώ έχει μειωθεί σημαντικά, για πολλούς λόγους:

• Οι πολιτικοί ηγέτες της Ελλάδας παρουσίασαν αποτελέσματα που επιβεβαιώνουν τη δέσμευσή τους να παραμείνει η χώρα στο ευρώ.
• Ακολούθως, οι ηγέτες της Ευρωζώνης επιβεβαίωσαν την πολιτική δέσμευση να προχωρήσουν με το πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας, παρέχοντας οικονομικές ενισχύσεις και την παράταση των δύο ετών για την επίτευξη του στόχου για τον δείκτη του χρέους προς το ΑΕΠ.
• Η Γερμανία άλλαξε επίσης την πολιτική της διάθεση προς τα προγράμματα διάσωσης στην Ευρώπη όντας ολοένα και πιο ανοικτή και ευέλικτη σε περίπτωση εμφανούς προσπάθειας για την εφαρμογή λιτότητας.
• Μετά την αναδιάρθρωση και την επαναγορά του ελληνικού χρέους, και παράλληλα ως συνέπεια ενός ευρύτατου ξεπουλήματος ομολόγων, οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι λιγότερο εκτεθειμένες στους κρατικούς τίτλους της Ελλάδας αλλά και της υπόλοιπης ευρω-περιφέρειας. Αυτό προσφέρει στους φορείς χάραξης πολιτικής περισσότερο χρόνο για να ασχοληθούν με τη διαχείριση των ανισορροπιών μεταξύ των ευρωπαϊκών χωρών.

Η Νομισματική Ενωση είναι αμετάκλητη
Θα ήταν καλύτερα για την Ελλάδα, την Ιταλία και άλλες χώρες της περιφέρειας να βγουν από το ευρώ, προκειμένου να είναι σε θέση να υποτιμήσουν το νόμισμά τους;
Είμαστε πεπεισμένοι ότι το σύστημα των παλαιών νομισμάτων είναι μη-ρεαλιστικό, «αντι-ιστορικό» και αναποτελεσματικό. Η Νομισματική Ένωση είναι αμετάκλητη -όπως έχει τονίσει πολλές φορές και ο κ. Ντράγκι- για πολλούς λόγους:

• Πολιτικός λόγος: Όλες οι χώρες της ζώνης του ευρώ θα έχουν οφέλη από μια πιο συντονισμένη πολιτική και κοινωνική ανάπτυξη, σε έναν κόσμο που στο μέλλον θα πρέπει να κυριαρχείται από ισχυρές πολιτικές και οικονομικές δυνάμεις, όπως η Κίνα.
• Οικονομικός λόγος: Μια ενιαία και πιο σταθερή αγορά στην Ευρώπη θα βοηθήσει τις χώρες της ζώνης του ευρώ να σταθούν με καλύτερο τρόπο στο παγκόσμιο εμπορικό περιβάλλον.
• Χρηματοοικονομικός λόγος: Μια ενιαία σταθεροποιημένη χρηματοοικονομική αγορά στην Ευρώπη θα επαναπυροδοτήσει τη διαδικασία σύγκλισης των επιτοκίων δανεισμού των ευρωπαϊκών κυβερνήσεων. Τα χαμηλότερα επιτόκια θα βοηθήσουν τις χώρες-μέλη του ευρώ να ανακάμψουν και να δημιουργήσουν νέες ευκαιρίες για ανάπτυξη.

Σε κάθε περίπτωση, η επιστροφή σε ένα σύστημα πολλών διαφορετικών νομισμάτων δεν αποτελεί σωστή απάντηση στην αντιμετώπιση των προβλημάτων της Ευρωζώνης. Γιατί;
Σε περίπτωση υποτίμησης του νομίσματος μιας χώρας όπως η Ιταλία ή η Ελλάδα, οι τελευταίες θα αναγκαστούν να αγοράζουν ενέργεια και φυσικούς πόρους σε υψηλότερες τιμές. Αυτό θα αυξήσει το κόστος παραγωγής, θα παράγει κινδύνους υπερ-πληθωρισμού και υπερ-επιτοκίων, με δυσμενείς επιπτώσεις στον οικονομικό κύκλο.
Οι εταιρείες θα αναγκαστούν να χρηματοδοτούν τις επενδύσεις τους με υψηλότερο κόστος, ενώ οι καταναλωτές θα πρέπει να πληρώνουν πολύ υψηλό τίμημα για στεγαστικά και καταναλωτικά δάνεια.
Επιπλέον, σε όσες ευρωπαϊκές χώρες δεν έχουν εξαγωγικό προσανατολισμό, οι αρνητικές επιπτώσεις μιας υποτίμησης του νομίσματος, θα είναι μεγαλύτερες από τα θετικά αποτελέσματα που σχετίζονται με την αύξηση της ανταγωνιστικότητας και των εξαγωγών.
Ο κίνδυνος
Ο κίνδυνος η Ελλάδα να εξωθηθεί να εγκαταλείψει το ευρώ έχει μειωθεί σημαντικά:

• Οι πολιτικοί ηγέτες της Ελλάδας παρουσίασαν αποτελέσματα.
• Οι ηγέτες της Ευρωζώνης επιβεβαίωσαν την πολιτική δέσμευση να προχωρήσουν με το πρόγραμμα διάσωσης της Ελλάδας.
• Η Γερμανία άλλαξε επίσης την πολιτική της διάθεση προς τα προγράμματα διάσωσης.
• Μετά την αναδιάρθρωση οι ευρωπαϊκές τράπεζες είναι λιγότερο εκτεθειμένες στους κρατικούς τίτλους της Ελλάδας.

*στην εφημερίδα Ημερησία