Oι 9+1 φονικές πιστολιές στο ταμείο της Λαϊκής

Ο δημοσιονομικός εκτροχιασμός ή οι τράπεζες «έριξαν» την Κύπρο; Η πρώτη και προφανής απάντηση δόθηκε από τη Σύνοδο Κορυφής: Η Κύπρος έχει 17 δισ. ευρώ κεφαλαιακές ανάγκες, τα 10 δισ. ευρώ εκ των οποίων θα κατευθυνθούν στις κυπριακές τράπεζες...



Το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους ευθύνεται για τη χρεοκοπία των κυπριακών τραπεζών και την αναζήτηση για κρατικά κεφάλαια ή τα «κακά» δάνεια που δίνονταν σωρηδόν τους καιρούς των «παχιών αγελάδων»;

Η ώρα της απόδοσης και του καταμερισμού των ευθυνών φαίνεται πως δεν αργεί και γι' αυτό έχει γίνει καθημερινή πλέον η ανταλλαγή αιχμηρών βολών μεταξύ Κύπριων πολιτικών και τραπεζιτών για το τι έφταιξε. Μέχρι τώρα όμως, από το δημόσιο «κατηγορητήριο» έχουν ξεφύγει οι κύριοι υπεύθυνοι για τη σημερινή κατάσταση: οι δύο Εποπτικές Αρχές της Κύπρου. Η Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου (ΚτΚ) και η Επιτροπή Κεφαλαιαγοράς. Είναι οι μόνες ευθύνες που δεν αμφισβητούνται, λένε παράγοντες της κυπριακής αγοράς.

Ο ανταγωνισμός των κυπριακών τραπεζών μεταξύ τους επί σειράν ετών, αλλά και μεταξύ των ελληνικών και των κυπριακών πιστωτικών ιδρυμάτων ήταν τόσο έντονος, που οδήγησε τον ρυθμό αύξησης χορήγησης δανείων της Marfin και της Κύπρου στο 30% ετησίως και μερικές χρονιές ακόμη και στο 40%. Τα υψηλά ποσοστά χορηγήσεων διατηρήθηκαν και μετά την έλευση της κρίσης στην Ευρώπη και τη χώρα μας. Μάλιστα, οι δύο κυπριακές τράπεζες ένιωθαν υπεροχή έναντι των ελληνικών και θεωρούσαν τα δικά τους επενδυτικά και δανειακά χαρτοφυλάκια «αλεξίσφαιρα».

Η Τράπεζα Κύπρου είχε γίνει για αρκετά μεγάλο διάστημα το «μήλον της Εριδος». Γι' αυτό και προσπάθησαν, σιωπηρά ή φανερά, σχεδόν όλες οι ελληνικές τράπεζες αλλά και η κυπριακή Marfin Bank να την εξαγοράσουν. Ομως η διοίκηση της Τράπεζας Κύπρου του Α. Ηλιάδη, ενώ ήταν ιδιαίτερα δεκτική στα τραπεζικά «φλερτ», πάντα το? έσκαγε από την εκκλησία τελευταία στιγμή. Η δικαιολογία ήταν άλλη κάθε φορά, αλλά ο στόχος ο ίδιος. Να μη χαθεί ο έλεγχος από το περιβάλλον του πρώην διευθύνοντος συμβούλου.

Χωρίς κανόνες
Στο κλίμα της οικονομικής ευφορίας, η οποία όπως αποδείχθηκε διεθνώς ήταν εν μέρει τεχνητή, δόθηκαν υπέρογκα δάνεια η χορήγηση των οποίων καταστρατηγούσε κάθε κανόνα. Την πρακτική αυτή ακολούθησαν με διαφορετικό τρόπο και οι δύο κυπριακές τράπεζες.

Οπως έχει επανειλημμένα γραφτεί και φημολογείται εκτενώς στην αγορά, η Marfin Bank για την υλοποίηση ενός μεγαλεπήβολου σχεδίου της που αφορούσε τη Marfin Investment Group (ΜΙG) έδωσε περί τα 3 δισ. ευρώ μετοχοδάνεια σε εταιρείες ή φυσικά πρόσωπα, για να μπορέσουν να μπουν επενδυτές στην αύξηση κεφαλαίου της νέας εταιρείας, λένε πληροφορίες. Η μόνη εγγύηση των εν λόγω δανείων ήταν οι μετοχές της MIG. Οι μετοχές της MIG έχουν καταρρεύσει στο Χρηματιστήριο Αθηνών, όπως και κάθε άλλης εταιρείας ή τράπεζας, λόγω της βαθύτατης κρίσης που αντιμετωπίζει η χώρα.

Οι 9 μεγαλύτεροι από τους πελάτες που πήραν δάνεια για να συμμετάσχουν στην αύξηση κεφαλαίου της MIG, σύμφωνα με ανεπιβεβαίωτες πληροφορίες είναι πολύ γνωστά και «ηχηρά» ονόματα της ελληνικής επιχειρηματικής σκηνής και συγκεντρώνουν τα 2,6 δισ. ευρώ από τα συνολικά περίπου 12 δισ. ευρώ των χορηγήσεων που έχουν δοθεί στην Ελλάδα.

Ο πρώτος μεγαλύτερος πελάτης δανείστηκε από τη Marfin Bank περί τα 700 εκατ. ευρώ, λένε πληροφορίες. Η δεύτερη είναι μια γυναίκα πολύ γνωστή για τις δραστηριότητές της στον χώρο της ναυτιλίας αλλά και για τις επενδύσεις της στον τραπεζικό χώρο. Δανείστηκε περί τα 370 εκατ. ευρώ.

Ενας από τους μεγαλύτερους Ελληνες εφοπλιστές πήρε δάνειο 250 εκατ. ευρώ και ένας άλλος επιχειρηματίας 200 εκατ. ευρώ. Επίσης περί τα 200 εκατ. ευρώ έλαβε δάνειο για να μπει στην αύξηση κεφαλαίου της MIG ένας μεγάλος εφοπλιστής που ασχολείται και με τον χώρο της ενέργειας, ενώ 170 εκατ. ευρώ χορηγήθηκαν σε έναν άλλο επιχειρηματία και 150 εκατ. ευρώ σε διευθύνοντα σύμβουλο τηλεοπτικού σταθμού.

Ποδοσφαιρικός παράγοντας που είναι αναμεμειγμένος με τον ευρύτερο κλάδο του τζόγου πήρε 120 εκατ. ευρώ από τη Μarfin και στέλεχος τοπικής αυτοδιοίκησης 120 εκατ. ευρώ. Μέσα στα μεγαλύτερα δάνεια που έχουν δοθεί από την τράπεζα εντάσσεται και μία συνδεδεμένη εταιρεία στην οποία χορηγήθηκαν ως δάνεια 320 εκατ. ευρώ.

Η παρατεταμένη ύφεση αναχαίτισε τα επιχειρηματικά πλάνα της MIG, όπως και όλων των υπόλοιπων ελληνικών και ξένων επιχειρήσεων που δραστηριοποιούνταν στην Ελλάδα πριν από το ξέσπασμα της δημοσιονομικής κρίσης και της ένταξης της χώρας μας στο Μνημόνιο. Την ίδια ώρα, ο κανονισμός προέβλεπε ότι ένας πελάτης δεν μπορεί να δανειστεί ποσό το οποίο αντιστοιχεί σε πάνω από 5% των ιδίων κεφαλαίων της τράπεζας.

Κάπως έτσι έφτασε η Laiki Bank να έχει ανάγκες ρευστότητας 9-10 δισ. ευρώ που αντλεί από τον μηχανισμό παροχής έκτακτης ρευστότητας, τον γνωστό ELA. Αν και το καταστατικό του μηχανισμού αυτού προβλέπει ρητώς τη χορήγηση εγγυήσεων για την παροχή ρευστότητας, στην πραγματικότητα ο μηχανισμός υπάρχει και λειτουργεί σε όλες τις χώρες της Ευρωζώνης που το έχουν ανάγκη, κυρίως για τις περιπτώσεις που δεν υπάρχουν οι προβλεπόμενες εγγυήσεις. Δηλαδή, σαν την περίπτωση της Laiki.

Η έκτακτη ανάγκη ρευστότητας προκύπτει όταν μια τράπεζα (ή επιχείρηση) δεν έχει να χρηματοδοτήσει τις δραστηριότητές της. Και αν δεν βρει? καταρρέει. Και όταν πρόκειται για συστημικής φύσεως τράπεζα, μπορεί να συμπαρασύρει ολόκληρο τον κλάδο και φυσικά την ίδια τη χώρα.

Οι απόψεις των τραπεζικών αναλυτών αλλά και των Κύπριων πολιτικών διίστανται για τον λόγο που η Laiki είχε τόσο μεγάλες ανάγκες ρευστότητας (10 δισ. ευρώ) την ίδια ώρα που η Κύπρου είχε μόλις 1,5 δισ. ευρώ. Σύμφωνα μάλιστα με πηγές από την Κύπρο, κάθε μήνα τους τελευταίους 12 μήνες η ανάγκη ρευστότητας για τη Laiki ήταν έντονη.

Δεν εισέπρατταν
Η μία άποψη αναφέρει ότι οι καταθέσεις έφυγαν και δημιουργήθηκε το κενό που έπρεπε να καλυφθεί από τον ELA. Η άλλη άποψη λέει ότι η τράπεζα δεν εισπράττει αρκετά (όταν έχει πολλά μη εξυπηρετούμενα δάνεια) ώστε να μπορέσει να ισοσκελίσει τον ισολογισμό της και τη ρευστότητά της.

Συνήθως ο συνδυασμός των δύο είναι η πιο πιθανή «απάντηση» για την κατάσταση αυτή, την οποία ο σημερινός υπουργός Οικονομικών της Κύπρου όφειλε να γνωρίζει και να έχει λάβει μέτρα αφού είχε διατελέσει ανώτατο στέλεχος στη Laiki.Οσον αφορά την «Κύπρου», μπορεί να μην έδωσε μετοχοδάνεια, όμως η πολιτική των προβλέψεων και ο τρόπος χορήγησης οδήγησαν σε υπέρογκες κεφαλαιακές ανάγκες.

Την 4ετία 2006-2010 η διοίκηση της Τράπεζας συνέδεσε την αύξηση των χορηγήσεων της τράπεζας με τα μπόνους των στελεχών της. Τραπεζικοί αναλυτές θεωρούν ότι μια τέτοια τακτική ήταν τεράστιο λάθος και ότι αν η πολιτική είναι να δίνονται μπόνους, αυτά θα έπρεπε να συνδεθούν με την κερδοφορία. Ετσι, τα πιστοληπτικά κριτήρια ήταν χαλαρά και το αποτέλεσμα ήταν να αυξηθούν οι χορηγήσεις σε ιδιώτες αλλά και σε μεγάλες επιχειρήσεις, κυρίως στην Ελλάδα, αφού η αγορά ήταν μεγαλύτερη από της Κύπρου. Το χαρτοφυλάκιο δανείων των δύο κυπριακών τραπεζών δεν διέφερε πολύ όσον αφορά την έδρα τους.

Η κυπριακή οικονομία είναι μικρή και είχε πάντα σημαντική συγκέντρωση σε τουρισμό και κατασκευές. Δεν υπήρχαν και μεγάλες δυνατότητες για να κάνουν διασπορά.

Γι' αυτό αναπτύχθηκαν δυναμικά και οι δύο τράπεζες στην Ελλάδα τη δεκαετία του 2000.

Μια άλλη στρέβλωση που υπήρχε στο κυπριακό τραπεζικό σύστημα ήταν η πολιτική των προβλέψεων. Οι τράπεζες στην Κύπρο θεωρούσαν «μη εξυπηρετούμενα δάνεια» τα δάνεια που δεν πληρώνονταν για 90 ημέρες και πάνω και που δεν είχαν προσημείωση.

Αν ένα στεγαστικό ή επιχειρηματικό δάνειο είχε εγγυήσεις, τότε δεν έπαιρναν προβλέψεις για τέτοια δάνεια.Επιπλέον, δεν ενέγραφαν προβλέψεις ούτε για ένα μέρος των δανείων που ρυθμίζονταν, ανεξάρτητα αν αυτά είχαν προσημείωση ακίνητο ή όχι.

Η μελέτη της Pimco
Αγνόησαν τα στοιχεία

Πριν από τις κυπριακές εκλογές είχε ανατεθεί στην Pimco να κάνει μια μελέτη για την ποιότητα των δανειακών χαρτοφυλακίων των κυπριακών τραπεζών. Υπολόγισε τις ζημίες που θα προκύψουν για τις κυπριακές τράπεζες σε βάθος 3ετίας από τα δάνεια που δεν εξυπηρετούνται και με βάση μακροοικονομικά σενάρια που της δόθηκαν από την Κεντρική Τράπεζα της Κύπρου.

Τα αποτελέσματα δεν ανακοινώθηκαν ποτέ επίσημα. Πληροφορίες όμως ανέφεραν ότι το σύνολο των τραπεζών στην Κύπρο (Κύπρου, Συνεταιριστικές, Λαϊκή και Ελληνική Τράπεζα) έχουν συνολικές κεφαλαιακές ανάγκες 11 δισ. Πληροφορίες αναφέρουν ότι τα περίπου 6 δισ. αφορούσαν ανάγκες της Λαϊκής, για την οποία υπενθυμίζεται ότι ήδη έχουν δοθεί τα 1,8 δισ. κρατικών κεφαλαίων. Τα περίπου 4 δισ. είναι οι κεφαλαιακές ανάγκες της Τράπεζας Κύπρου και το 1 δισ. ευρώ μοιράζονται ισόποσα η Ελληνική Τράπεζα και η Συνεταιριστική.

Πολιτικοί, Κεντρική Τράπεζα και οι ίδιες οι τράπεζες ξεσηκώθηκαν να αλλάξουν το «δυσμενές σενάριο» της έκθεσης. Μάλιστα, στο τραπέζι έπεσε και ένα άλλο, πιο βολικό? σενάριο. Να πληρώσουν άλλον έναν οίκο να κάνει ξανά τη μελέτη από την αρχή, με άλλη μεθοδολογία και άλλα αποτελέσματα. Αυτό δεν κατέστη δυνατό, διότι οι εξελίξεις έτρεξαν με την ταχύτητα του φωτός. Η καγκελάριος Μέρκελ είχε ήδη αποφασίσει πως θα εφαρμόσει την «ηθική» διόρθωση στις στρεβλώσεις της Κύπρου. Η συνέχεια είναι γνωστή..

Χάθηκαν 2,9 δισ., λείπουν 10
Το άλλοθι του PSI+

Οι Κύπριοι πολιτικοί και οι τραπεζίτες της Κύπρου υποστήριξαν επίσης ότι οι κυπριακές τράπεζες «έπεσαν» από το «κούρεμα» του ελληνικού χρέους. Απαίτησαν μάλιστα ελληνικά κεφάλαια για να κλείσουν την «τρύπα» αυτή και απέκρυψαν ότι «τζόγαραν» με τα ελληνικά ομόλογα όπως έκαναν διεθνώς πολλοί και σημαντικοί επενδυτές και «παίκτες». Και φυσικά, με σκοπό το κέρδος. Αυτό δεν κρίνεται ως επιλήψιμο, διότι έτσι λειτουργούν οι αγορές.

Οι κυπριακές τράπεζες δεν υπερέβησαν τα ποσοστά κατοχής χρέους σε σχέση με το ενεργητικό τους, όπως αυτά ισχύουν διεθνώς. Δηλαδή δεν είχαν πάνω από το 15% του ενεργητικού τους σε ομόλογα.

Η διεθνής πρακτική κυμαίνεται γύρω στο 25%, λένε αναλυτές. Το PSI+ δεν είναι ο λόγος που αναγκάζονται να λάβουν κρατικά κεφάλαια, λένε οι ίδιοι αναλυτές. Η ζημία της Τράπεζας Κύπρου από το «κούρεμα» του χρέους ανήλθε σε 1,3 δισ. ευρώ και της Λαϊκής σε 1,6 δισ. ευρώ. Την ίδια ώρα, οι κεφαλαιακές ανάγκες τους φτάνουν τα 10 δισ. ευρώ.

ρεπορτάζ: ΕΛΕΝΗ ΚΟΜΙΝΗ/Έθνος της Κυριακής