Δέκα ερωτήσεις και απαντήσεις για τον ιό Έμπολα

Από τον περασμένο Φεβρουάριο η Δυτική Αφρική βιώνει το πιο εκτεταμένο και θανατηφόρο κύμα επιδημίας του ιού Έμπολα που έχει καταγραφεί τα τελευταία χρόνια...


 Τις τελευταίες εβδομάδες ο ιός φαίνεται να κινείται απειλητικά εκτός Αφρικής, με κρούσματα που ταξίδεψαν στη Γηραιά ήπειρο και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) παρακολουθεί στενά την πορεία της επιδημίας και ετοιμάζεται να επικαιροποιήσει τις οδηγίες και τα μέτρα που αφορούν τις επίμαχες περιοχές -και όχι μόνο. Αυτές είναι οι 10 ερωταπαντήσεις όλα όσα θα θέλατε να γνωρίζετε για τον ιό Έμπολα.

1.Tι είναι ο ιός Έμπολα;
Ο ιός Έμπολα του Ζαΐρ (Zaire ebolavirus) είναι ένας από τους έξι ιούς του γένους ebolavirus - και ο πλέον επικίνδυνος. Πήρε το όνομά του από τον ποταμό Έμπολα στη Λαΐκή Δημοκρατία του Κονγκό (πρώην Ζαΐρ), όπου σημειώθηκε μία από τις πρώτες μεγάλες επιδημίες το 1976 - το ίδιο έτος καταγράφηκε έξαρση και στο Σουδάν. Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) ξεχωρίζει πέντε είδη του ιού, με τα τρία εξ αυτών να έχουν δώσει μεγάλες επιδημίες αιμορραγικού πυρετού στην Αφρική. Αξίζει να σημειωθεί ότι ο ιός Ebola είναι καταχωρισμένος και ως βιολογικό όπλο.

2. Ποια νόσο προκαλεί;
Προκαλεί ιογενή αιμορραγικό πυρετό, μία σπάνια αλλά θανατηφόρα λοίμωξη η οποία επηρεάζει όλα τα οργανικά συστήματα στο σώμα. Η πρόγνωση των ασθενών με βάση τα στοιχεία του ΠΟΥ δεν είναι καθόλου καλή: η θνητότητα των ασθενών κυμαίνεται από 50% έως 90%.

3. Ποια είναι τα συμπτώματα;
Η νόσος εκδηλώνεται με αιφνίδια έναρξη πυρετού, εξάντληση, πόνους στους μυς, πονοκεφάλους και πονόλαιμο. Αυτά τα συμπτώματα μπορεί να εμφανιστούν από δύο έως και 21 ώρες μετά τη μόλυνση. Συνήθως εξελίσσονται σε εμετό, διάρροια, σε νεφρική και ηπατική ανεπάρκεια ενώ σε μερικές περιπτώσεις οι ασθενείς εκδηλώνουν εσωτερική και εξωτερική αιμορραγία και πολυοργανική ανεπάρκεια.

4. Πώς μεταδίδεται;
Σύμφωνα με τους ειδικούς του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας (ΠΟΥ), ξενιστές του ιού Έμπολα είναι πιθανώς οι νυχτερίδες, από τις οποίες ο ιός μεταφέρεται στη συνέχεια στα άλλα ζώα. Πίθηκοι, χιμπατζήδες, μαϊμούδες, αντιλόπες και σκαντζόχοιροι περιλαμβάνονται επίσης στα ζώα που έχουν μολυνθεί με τον ιό. Οι άνθρωποι κολλούν μέσω της επαφής με σωματικά υγρά των μολυσμένων ζώων, ζωντανών και νεκρών. Το θετικό είναι ότι δεν έχει τεκμηριωθεί μέχρι σήμερα αερογενής μετάδοση, δηλαδή μετάδοση με σταγονίδια μέσω του αέρα. Ωστόσο, ο ιός μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω της στενής επαφής με αίμα, εκκρίσεις, σωματικά υγρά, ιστούς ασθενών ή νεκρών σωμάτων είτε άμεσα είτε μέσω αντικειμένων. Η νόσος μπορεί επίσης να μεταδοθεί μέσω σεξουαλικής επαφής έως και επτά εβδομάδες μετά την ανάρρωση.

5. Πώς θεραπεύεται;
Δεν υπάρχει συγκεκριμένη θεραπεία. Παρότι πρόκειται για ιογενή νόσο δεν υπάρχει καμία αντιική θεραπεία για την αντιμετώπισή της. Επίσης, δεν είναι διαθέσιμο κάποιο εμβόλιο για τον ιό Έμπολα. Στις 1 Αυγούστου 2014 ανακοινώθηκε ότι οι ΗΠΑ Θα ξεκινήσουν πειραματικό εμβολιασμό κατά του ιού από τον Σεπτέμβριο, εφόσον υπάρχουν θετικά αποτελέσματα από σχετικές δοκιμές σε θηλαστικά.

6. Ποια μέτρα πρόληψης υπάρχουν;
Τα μέτρα πρόληψης αφορούν κυρίως όσους σχεδιάζουν ταξίδι στις περιοχές της επιδημίας. Οι ταξιδιώτες πρέπει να ενημερωθούν για τον αιμορραγικό πυρετό Έμπολα αλλά και για τις συνθήκες μετάδοσής του ώστε να τηρούν τα μέτρα ατομικής προστασίας. Πρέπει να αποφεύγεται η επαφή με ζώα, νεκρά ή ζωντανά, αλλά και με σωματικά υγρά ασθενών ή με εργαλεία και αντικείμενα που μπορεί να έχουν ακουμπήσει ασθενείς. Σε περίπτωση που κάποιος εμφανίσει συμπτώματα κατά τη διάρκεια του ταξιδιού ή αμέσως μετά την επιστροφή από χώρα με κρούσματα ιού Έμπολα, πρέπει να αναζητήσει άμεσα ιατρική βοήθεια, ενημερώνοντας τους επαγγελματίες υγείας για το ταξίδι και τα συμπτώματα.

7. Ποια είναι η κατάσταση σήμερα στη Δυτική Αφρική;
Στη Δυτική Αφρική τους τελευταίους επτά μήνες βρίσκεται σε εξέλιξη μεγάλη επιδημία ιογενούς αιμορραγικού πυρετού από ιό Έμπολα- το πρώτο κρούσμα καταγράφηκε τον περασμένο Φεβρουάριο στη Γουινέα της Δυτικής Αφρικής. Μέχρι και την 1ηΑυγούστου είχαν αναφερθεί 1.603 κρούσματα, συμπεριλαμβανομένων 887 θανάτων στην ευρύτερη αυτή περιοχή της Αφρικανικής Ηπείρου, και συγκεκριμένα σε Γουινέα, Νιγηρία, Σιέρα Λεόνε, Λιβερία. Τα περισσότερα κρούσματα αφορούν ενήλικες 19 - 59 ετών.

8. Είναι διαφορετική αυτή η επιδημία από προηγούμενες;
Από τον έλεγχο επιβεβαιωμένων εργαστηριακά κρουσμάτων διαπιστώθηκε η γονιδιακή ομοιότητα του στελέχους του ιού Έμπολα στη Δυτική Αφρική σε ποσοστό 98% με το στέλεχος που προκάλεσε την επιδημία από ιό Έμπολα στη Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό το 2009. Στη συγκεκριμένη αφρικανική χώρα ο ιός «κατοικοεδρεύει» με υφέσεις και εξάρσεις από το 1996. Αυτό που την καθιστά διαφορετική είναι ότι ο ιός έχει επεκταθεί από τις αγροτικές περιοχές και στις πόλεις της Δυτικής Αφρικής. Επίσης, έχουν αναφερθεί και ασθενείς που ταξίδεψαν σε Σαουδική Αραβία, Βρετανία και ΗΠΑ. Ο ΠΟΥ και οι υγειονομικοί φορείς όπως το Ευρωπαϊκό Κέντρο Ελέγχου Λοιμώξεων (ECDC) και το Αμερικάνικο Κέντρο Λοιμώξεων (CDC) παρακολουθούν επισταμένως την πορεία της επιδημίας και βρίσκονται σε συνεργασία με τις αρχές των επίμαχων χωρών για να καθορίσουν τρόπους διαχείρισης της κρίσης.

9. Γιατί ο ιός Έμπολα δημιουργεί τέτοιο φόβο;
Αφενός επειδή πρόκειται για έναν ιό που όσο σπάνια κι αν εκδηλώνεται, παραμένει χωρίς θεραπεία και χωρίς εμβόλιο, αφετέρου διότι εξαπλώνεται κυρίως από ανθρώπους που είναι ήδη πολύ άρρωστοι. Αυτόν τον καθιστά εξαιρετικά μολυσματικό - και τα στοιχεία της θνητότητας το αποδεικνύουν αφού το 50% έως 90% των ασθενών καταλήγουν. Το γεγονός ότι ο ιός δεν μεταδίδεται μέσω του αέρα είναι θετικό, ωστόσο οι ειδικοί ανησυχούν για το ενδεχόμενο εξάπλωσης του ιού μέσω μολυσμένων ταξιδιωτών. Είναι ενδεικτικό ότι για παν ενδεχόμενο, η αεροπορική εταιρεία Emirates διέκοψε τις πτήσεις από τις 2 Αυγούστου προς τη Γουινέα, τη Λιβερία και τη Σιέρα Λεόνε, οι οποίες πλήττονται από τον ιό.

10. Η συγκεκριμένη επιδημία απειλεί την Ελλάδα;
Με βάση τις εκτιμήσεις του ΚΕΕΛΠΝΟ, η χώρα μας εμφανίζει χαμηλό βαθμό επικινδυνότητας σε ό,τι αφορά τον κίνδυνο εισόδου του ιού, ωστόσο οι αρμόδιες υγειονομικές υπηρεσίες έχουν λάβει σειρά μέτρων για την αποφυγή της «εισόδου» του ιού στην Ελλάδα. Στο πλαίσιο αυτό το υπουργείο Υγείας εξέδωσε ταξιδιωτική οδηγία, συστήνοντας σε όσους έχουν προγραμματίσει ή επιθυμούν να επισκεφθούν χώρες της Δυτικής Αφρικής, όπως Γουινέα, Λιβερία, Σιέρα Λεόνε και Νιγηρία, να αποφύγουν προς το παρόν αυτήν τη μετακίνηση, εφόσον δεν συντρέχει πολύ σοβαρός λόγος. Σε περίπτωση που η ακύρωση του ταξιδιού δεν είναι εφικτή, οι επισκέπτες καλούνται να λαμβάνουν αυστηρά μέτρα προφύλαξης για την αποφυγή μόλυνσης από τον ιό. Επίσης, ακολουθούνται ειδικά μέτρα προφύλαξης στις πύλες εισόδου της χώρας, ειδικότερα σε αεροδρόμια, που συνδέουν τη χώρα με τις χώρες επιδημίας.