Η πρώτη Ελληνίδα βουλευτής!

Ήταν Κυριακή 18 Ιανουαρίου του 1953 όταν σε αναπληρωματικές εκλογές στο Νομό Θεσσαλονίκης αναδεικνύεται...


 η πρώτη Ελληνίδα βουλευτής: η Ελένη Σκούρα, υποψήφια του Συναγερμού. Ο Παπάγος την όρισε ως υποψήφια του κόμματός του, έχοντας τη βεβαιότητα ότι η πρώτη ελληνίδα βουλευτής θα ανήκει στην παράταξή του. Το Κέντρο (ΕΠΕΚ - Φιλελεύθεροι), όρισε και αυτό μία γυναίκα, τη Βιργινία Ζάννα (γιαγιά του Αντώνη Σαμαρά), ενώ η ΕΔΑ αποφάσισε να δώσει στη συμπρωτεύουσα σοβαρή πολιτική μάχη με τον πρόεδρό της Ιωάννη Πασαλίδη.

Τα αποτελέσματα των εκλογών:

Ελένη Σκούρα (Ε.Σ): 47.112 ψήφοι, 33,62%.

Ι. Πασαλίδης (ΕΔΑ): 43.034 ψήφοι, 30.64%.

Βιργινία Ζάννα (Κέντρο): 24.046ψήφοι, 24,16%.

Το υπόλοιπο 11,60% των ψήφων συγκέντρωσαν ο πρώην «συναγερμικός» βουλευτής Απόστολος Αηδονάς, που είχε διαγράψει ο Παπάγος για απειθαρχία, ο διαφωνών του Κέντρου Αντώνιος Ανωγειανάκης και τρεις ακόμη γυναίκες, η Σταυρούλα Κωστοπούλου, η Μερόπη Βασιλικού και η Αγγελική Τσάκωνα. Έτσι ο Ελληνικός Συναγερμός διατήρησε την έδρα στη Θεσσαλονίκη και εξέλεξε την πρώτη ελληνίδα βουλευτή από τη Μακεδονία.


Όταν η Ελένη Σκούρα στην πρώτη εμφάνισή της σε συνεδρία, ο Πρόεδρος της Βουλής την προσφώνησε «κυρία βουλευτής», προκλήθηκε ειδική συζήτηση για την καθιέρωση του «σωστού» όρου για τις γυναίκες-μέλη του Κοινοβουλίου, που προβλεπόταν να πληθύνουν.
Πάντως, παρά τη συντριπτική υπεροχή των γυναικών και των κυνηγημένων, σ' αυτή την εκλογή σημειώθηκε μεγάλη αποχή, που σύμφωνα με το υπουργείο Εσωτερικών έφτασε το 32,40%. Η επαναληπτική εκλογή είχε προκληθεί μετά τον θάνατο του βουλευτή Ι. Μπακονίκα (Συναγερμός) στα μέσα Δεκεμβρίου και ελλείψει επιλαχόντος.

Πώς έγινεν η εκλογή…
«…Οι Θεσσαλονικείς, και γενικώτερον οι ψηφοφόροι του Νομού Θεσσαλονίκης, είχαν πρώτοι χθες εξ όλων των Ελλήνων την τιμήν να ψηφίσουν και να αγωνισθούν διά την ανάδειξιν γυναικός εις το βουλευτικόν αξίωμα, κατόπιν της υποδείξεως γυναικών, ως επισήμων υποψηφίων υπό του Ελληνικού Συναγερμού και των συνεργαζομένων κομμάτων ΕΠΕΚ - Φιλελευθέρων. Η υπόδειξις γυναικών είχε βεβαίως δυσαρεστήσει μίαν μερίδα ανδρών οι οποίοι, μολονότι εδέχθησαν την χορήγησιν του δικαιώματος ψήφου εις τας γυναίκας, πάντως εθεώρουν υπερβολικήν την ταυτόχρονον παραχώρησιν εις το ασθενεές φύλον και του δικαιώματος τού εκλέγεσθαι. Τούτο άλλως τε κατεφάνη και εκ της σημαντικής αποχής των ανδρών από την ψηφοφορίαν.
Οπωσδήποτε η χθεσινή εκλογή απέδειξεν ότι η μεγαλυτέρα μερίς των ανδρών ηνέχθη τον αιφνιδιασμόν αυτόν των κομμάτων και εψήφισε τας υποψηφίας γυναίκας. Επίσης η χθεσινή εκλογή απέδειξεν ότι αι γυναίκες ψηφοφόροι, της πόλεως τουλάχιστον, αι μη ανήκουσαι εις την αριστεράν παράταξιν και θεωρούμεναι συνεπώς ως συντηρητικαί, εψήφισαν μετά φανατισμού τας ομοφύλους των. Τουναντίον αι γυναίκες, αι ανήκουσαι εις την Αριστεράν, εψήφισαν άνδρα, τον υποψήφιον της ΕΔΑ Πασσαλίδην. Ως προς τον τελευταίον, δέον να σημειωθή ότι, ενώ είναι πρόεδρος της ΕΔΑ και αρχικώς ανηγγέλθη ότι κατέρχεται εις την αναπληρωματικήν εκλογήν ως εκπρόσωπος αυτής, εν τούτοις τόσον κατά την κατάθεσιν της υποψηφιότητός του εις το Πρωτοδικείον όσον και εις το ψηφοδέλτιον, απέφυγε να αναγράψη ότι είναι υποψήφιος της ΕΔΑ και ούτω ενεφανίζετο ως απλούς ανεξάρτητος υποψήφιος. Τούτο φαίνεται εγένετο εν τη προσπαθεία του, όπως αποσπάση ψήφους από άλλα κόμματα. Κατ' άλλους υπήρχε προς τούτο και συνεννόησις με δυσηρεστημένα στελέχη της ΕΠΕΚ…» ( Του ανταποκριτού της εφημερίδας ΤΑ ΝΕΑ )


Αμέσως μετά την ανακοίνωση των αποτελεσμάτων η Ελένη Σκούρα έκανε τις καθιερωμένες δηλώσεις, όπου σε πρώτο πλάνο ανέδειξε την κομματική νίκη, και μόνο προς το τέλος αναφέρθηκε στη θέση της ως γυναίκας. Δήλωσε:
«…Είμαι βαθύτατα συγκεκινημένη από την νίκην, που επετεύχθη ύστερα από ένα σκληρόν αγώνα. Η σκέψις μου στρέφεται με μεγάλην ευγνωμοσύνην προς τον στρατάρχην Παπάγον και τους συνεργάτας του. Θα προσπαθήσω να πράξω παν το δυνατόν διά να φανώ ανταξία της εμπιστοσύνης των ψηφοφόρων μου, τους οποίους θερμώς ευχαριστώ. Γνωρίζω ότι ως πρώτη και μοναδική γυναίκα εις την Βουλήν έχω μεγάλας ευθύνας και πολλά καθήκοντα. Είναι πολλά εκείνα που πρέπει να πράξωμεν υπέρ των Ελληνίδων, ιδίως εις τον τομέα της κοινωνικής μερίμνης…».
Μια μικρή αναδρομή στο χρόνο μας λέει την ιστορία για την ψήφο των γυναικών στην Ελλάδα από το 1844 και μετά…
Το 1844 πραγματοποιείται η Α΄ Εθνοσυνέλευση της χώρας. Το Α΄ σύνταγμα που ψηφίστηκε, ορίζει στο άρθρο 3, ότι "οι ΄Έλληνες είναι ίσοι ενώπιον του Νόμου". Οι γυναίκες παρ΄ όλη τη σημαντική συμμετοχή τους στον αγώνα του 1821, δεν αποκτούν με το Σύνταγμα αυτό τα πολιτικά τους δικαιώματα. ΄Έτσι, οι ελπίδες που έβαλε ο αγώνας της Εθνικής Ανεξαρτησίας για μια αλλαγή της κοινωνικής θέσης της γυναίκας χάνονται.

1887 - 1888 : Είναι η χρονιά που ακούγεται για πρώτη φορά στην Ελλάδα το σύνθημα : "Ψήφος στη Γυναίκα". Αυτό το θαρραλέο για την εποχή του σύνθημα, ανήκει στο έντυπο η "Εφημερίδα των Κυρίων", του "Συλλόγου Κυριών".

1921:Ο πρωθυπουργός Γούναρης, παρευρίσκεται στο συνέδριο του Ελληνικού Λυκείου, που έγινε στις 28 του Μάρτη του 1921, και υπόσχεται ψήφο στις γυναίκες. Υποβάλλει αμέσως ανάλογη πρόταση στην Γ΄ Εθνοσυνέλευση, αλλά η πρόταση δεν συγκεντρώνει την απαιτούμενη πλειοψηφία της Βουλής. Οι αντιρρήσεις των ανδρών εκπροσώπων είναι ακόμα πολύ ισχυρές. Η πρόταση προκαλεί βίαιες συζητήσεις.

1924: Η πρώτη Δημοκρατική Κυβέρνηση της Ελλάδας κάνει εισήγηση στην Εθνοσυνέλευση για αλλαγή της Νομοθεσίας περί Δήμων και Κοινοτήτων. Η Εθνοσυνέλευση αναγκάζει την Κυβέρνηση να αποσύρει την πρότασή της. Η συζήτηση επαναλαμβάνεται και αποφασίζεται να δοθεί στις γυναίκες μετά πενταετία (5), το δικαίωμα ψήφου στις Δημοτικές εκλογές. Για τις γυναίκες ισχύουν οι εξής όροι:

· Θα μπορούν μόνο να εκλέγουν και όχι να εκλέγονται

· Θα πρέπει να είναι πάνω από 30 χρονών

· Και θα πρέπει να ξέρουν ανάγνωση και γραφή.



1928:Η πρώτη δημόσια συγκέντρωση για την ψήφο, πραγματοποιήθηκε στο Θέατρο Απόλλων στις 18 του Μάρτη.

1934 : Μετά την τροποποίηση της νομοθεσίας - περί δήμων και κοινοτήτων, οι γυναίκες καλούνται να ψηφίσουν στις Δημοτικές εκλογές του 1934. Οι εκλογές αυτές είναι οι πρώτες στην ιστορία της Ελλάδας που οι γυναίκες - έστω και υπό όρους - έχουν δικαίωμα ψήφου. Οι αιτίες της αποχής είναι πολλές :

· Οι δυσκολίες για την εγγραφή των γυναικών στους εκλογικούς καταλόγους

· Οι κοινωνικές αντιλήψεις

· Ο μεγάλος αριθμός αναλφάβητων γυναικών

Οι παραπάνω δυσκολίες είχαν ως αποτέλεσμα να μην εγγραφούν περισσότερες από 14.000 γυναίκες στους πρώτους εκλογικούς καταλόγους και να ψηφίσουν στις εκλογές του Φεβρουαρίου 12.000, εκ των οποίων οι 2.336 στην Αθήνα σε 6 χωριστά εκλογικά τμήματα και 9.500 περίπου στις επαρχίες.

1945 : Το ανώτερο όργανο της πρώτης λαϊκής εξουσίας στην Ελλάδα (ΠΕΕΑ) αναγνωρίζει τυπικά και ουσιαστικά την ισότητα της γυναίκας. Το ψήφισμα του Εθνικού Συμβουλίου των Κορυσχάδων λέει ρητά : "΄Όλοι οι ΄Έλληνες άνδρες και γυναίκες έχουν τα ίδια πολιτικά και αστικά δικαιώματα" Το ψήφισμα του Εθνικού Συμβουλίου που έχει χαρακτήρα προσωρινού συνταγματικού χάρτη, αναγνωρίζει για πρώτη φορά τα ίσα πολιτικά δικαιώματα των δύο φύλων. Οι γυναίκες ψηφίζουν ισότιμα και εκλέγονται στο Εθνικό Συμβούλιο.

1952: Ο νόμος 2159, κατοχυρώνει το δικαίωμα της γυναίκας όχι μόνο να εκλέγει, αλλά και να εκλέγεται στις Δημοτικές και Βουλευτικές εκλογές. Ωστόσο οι γυναίκες δεν ψηφίζουν τον Νοέμβρη που γίνονται εκλογές, γιατί δεν έχουν ενημερωθεί οι εκλογικοί κατάλογοι. Σε επαναληπτικές όμως εκλογές, μόνο για την Θεσσαλονίκη και λόγο εκκένωσης μιας έδρας στις 18 Ιανουαρίου 1953, εκλέγεται με την παράταξη "Ελληνικός Συναγερμός" η πρώτη Ελληνίδα Βουλευτής. Είναι η κ. Ελένη Σκούρα.

1956:Η πρώτη γυναίκα υπουργός. Είναι η Λίνα Ταλδάρη, υπουργός Κοινωνικής Πρόνοιας, βουλευτής του Κόμματος της Ε.Ρ.Ε. Επίσης εκλέγεται στην Κέρκυρα η πρώτη γυναίκα Δήμαρχος.

1964: Στις εκλογές του 1964, εκλέγονται 135 γυναίκες δημοτικοί σύμβουλοι. ΄Έχουν περάσει 12 χρόνια, από το 1952 που κατοχυρώθηκε με νόμο το δικαίωμα των γυναικών να εκλέγουν και να εκλέγονται. Ο μακροχρόνιος όμως αποκλεισμός τους από την πολιτική ζωή, είναι η βασική αιτία της περιορισμένης εκλογής των γυναικών

1975 : Το Σύνταγμα του 1975 είναι το πρώτο Σύνταγμα της Ελλάδας, που ορίζει ρητά, ότι "όλοι οι ΄Έλληνες και οι Ελληνίδες είναι ίσοι ενώπιον του Νόμου".

1978 :Στις εκλογές αυτές εκλέχθηκαν 337 γυναίκες στην Τοπική Αυτοδιοίκηση. Μια σημαντική διαφορά από τις εκλογές του 1964, αλλά καθόλου ικανοποιητική για τις γυναίκες, οι οποίες αποτελούν το μισό και περισσότερο τμήμα του εκλογικού σώματος. Ωστόσο, ο αγώνας ενάντια στη δικτατορία και οι ιδέες του γυναικείου κινήματος, έπαιξαν σημαντικό ρόλο στην αφύπνιση του γυναικείου πληθυσμού.