Ένταση και συγκρουσιακό κλίμα στην Ανατολική Μεσόγειο

Οι ανησυχητικές εξελίξεις στα ταραγμένα νερά της Ανατολικής Μεσογείου απαιτούν διπλωματική και στρατιωτική επαγρύπνηση των εμπλεκομένων κρατών. Κυβερνήσεις αδύναμες και προβληματικές όπως η κυβέρνηση της Κυπριακής Δημοκρατίας του Δ. Χριστόφια και κατά μείζων λόγο η παραπαίουσα ελληνική κυβέρνηση του Γ.Α. Παπανδρέου, θα δυσκολευτούν πολύ τα υπερασπίσουν τα εθνικά μας συμφέροντα...


Οι καθεστωτικές ανατροπές που επέφερε η «αραβική άνοιξη» στα μουσουλμανικά κράτη που βρίσκονται στις ακτές της Μεσογείου (Αίγυπτος, Λιβύη, Τυνησία και πιθανώς Συρία), οι υπερφίαλες αξιώσεις της Τουρκίας να αναδειχτεί σε προστάτιδα δύναμη του αραβομουσουλμανικού κόσμου, η εμμονή της Άγκυρας να μην αναγνωρίζει κυριαρχικά δικαιώματα στην Κυπριακή Δημοκρατία, ο στόχος του Ισραήλ να αναγνωριστεί ως περιφερειακή υπερδύναμη, οι βλέψεις των ΗΠΑ, της Γερμανίας και της Ρωσίας στην εκμετάλλευση του υποθαλάσσιου ορυκτού πλούτου της Α. Μεσογείου (πετρέλαιο, αλλά κυρίως φυσικό αέριο), το «άλυτο» Παλαιστινιακό και το Κυπριακό, όλα αυτά μαζί συνθέτουν ένα πολυεδρικό πρόβλημα στρατηγικών διαστάσεων.

Συγκρούονται τεράστια συμφέροντα ισχυρών κρατών, πανίσχυρων πολυεθνικών εταιρειών και ποικιλώνυμων «λόμπι» σε καίριους τομείς όπως η ενέργεια, οι θαλάσσιοι άξονες μεταφοράς, η οικονομία και η γεωπολιτική επιρροή. Είναι πιθανόν η διπλωματία και η πολιτική να αποδειχτούν ανεπαρκείς στο να οδηγήσουν τις εξελίξεις σε ικανοποιητικό διέξοδο και τελικά η λύση στο εκρηκτικό «πακέτο» της Ανατολικής Μεσογείου να δοθεί μέσω της στρατιωτικής ισχύος.

Οι επιλογές της Τουρκίας

Στη θαλάσσια περιοχή εντός της Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) της Κύπρου, στο οικόπεδο 12 ή «Αφροδίτη», εκεί όπου βυθίζεται το γεωτρύπανο από την πλωτή εξέδρα «Όμηρος» της εταιρείας «Noble energy» αμερικανο-ισραηλινών συμφερόντων, αναζητώντας στο βυθό κοιτάσματα φυσικού αερίου, στην ευρύτερη επιφάνεια της θαλάσσιας περιοχής και πάνω από αυτή, υπάρχει ένταση από τη συγκέντρωση πολεμικών μέσων (πλοίων και αεροσκαφών) δύο ισχυρών περιφερειακών δυνάμεων, της Τουρκίας και του Ισραήλ.

Η περιοχή επιτηρείται από μη επανδρωμένα αεροσκάφη της Πολεμικής Αεροπορίας του Ισραήλ, επίσης συχνές είναι και οι πτήσεις τουρκικών και ισραηλινών μαχητικών αεροσκαφών, ενώ πλοία του Πολεμικού Ναυτικού της Τουρκίας βρίσκονται στα διεθνή ύδατα, αλλά πολύ κοντά στην περιοχή των ερευνών και στις ακτές του Ισραήλ!

Στόχος της Τουρκίας είναι να μην προχωρήσουν οι γεωλογικές έρευνες στην ΑΟΖ Κύπρου και να ακυρωθεί η ενεργειακή συμφωνία Ισραήλ και Κύπρου. Η Τουρκία δεν αναγνωρίζει κυριαρχικά δικαιώματα στην Κυπριακή Δημοκρατία, παρότι είναι κράτος κυρίαρχο, ανεξάρτητο μέλος του ΟΗΕ και ισότιμο κράτος-μέλος της ΕΕ. Η Τουρκία παρανομεί απροκάλυπτα και συμπεριφέρεται ως κράτος-ταραξίας. «Αποτελεί πρόκληση για την Τουρκία οι κυπριακές προθέσεις να ξεκινήσουν έρευνες για την εκμετάλλευση φυσικού αερίου στην ΑΟΖ της στη Μεσόγειο», δήλωσε ο υπουργός Εξωτερικών της Τουρκίας Α. Νταβούτογλου και προειδοποίησε ότι στην περίπτωση αυτή η Τουρκία θα απαντήσει με δικές της έρευνες και συμμετοχή της Βόρειας Κύπρου (του κατεχόμενου τμήματος)!!! Ουσιαστικά ο Α. Νταβούτογλου με τις δηλώσεις του, για μία ακόμη φορά, δείχνει την περιφρόνηση της Τουρκίας προς τη διεθνή νομιμότητα.

Ωστόσο, η Τουρκία είναι σε δυσχερή θέση σχετικά με τις γεωφυσικές έρευνες στην ΑΟΖ Κύπρου, καθότι έχει τις εξής επιλογές.

Η πρώτη, είναι να παραμείνει σε επίπεδο «φραστικών» απειλών ή ανώδυνων διπλωματικών πρωτοβουλιών, χωρίς να κάνει χρήση της στρατιωτικής βίας όπως απειλεί, προκειμένου να σταματήσουν οι έρευνες στην κυπριακή ΑΟΖ. Η Τουρκία δεν θα αναλάβει στρατιωτική δράση όχι επειδή σέβεται τη διεθνή νομιμότητα και την Κυπριακή Δημοκρατία, αλλά διότι υπολογίζει πολύ την αντίδραση του Ισραήλ. Η Τουρκία, ούτε θέλει και κυρίως ούτε μπορεί να έλθει σε στρατιωτική αντιπαράθεση με το Ισραήλ, που θα έχει και τη στρατιωτική στήριξη των ΗΠΑ και τη διπλωματική υποστήριξη της Ρωσίας, της Γαλλίας και της Γερμανίας. Είναι πιθανόν, αν τα τουρκικά πολεμικά πλοία επιχειρήσουν να εμποδίσουν τις έρευνες της Noble energy», να βρεθούν αντιμέτωπα ακόμη και με πλοία του 6ου αμερικανικού στόλου! Η Τουρκία λοιπόν θα υποχρεωθεί να υποχωρήσει. Στην περίπτωση αυτή όμως, το κύρος της ως προστάτιδα δύναμη του αραβομουσουλμανικού κόσμου να μειωθεί.

Η δεύτερη επιλογή, είναι να υποχωρήσει, εξασφαλίζοντας όμως ανταλλάγματα για μια ευνοϊκή (φιλοτουρκική) επίλυση του κυπριακού προβλήματος. Φυσικά, αν η Τουρκία δεν κατορθώσει -με διπλωματικά ή στρατιωτικά μέσα- να εμποδίσει τις έρευνες, τότε εκ των πραγμάτων αναγνωρίζει κυριαρχικά δικαιώματα στην Κυπριακή Δημοκρατία. Στην περίπτωση αυτή όμως, η τουρκική διπλωματία θα έχει υποστεί μία ακόμη ήττα, που θα εξισορροπηθεί με μια λύση του κυπριακού προβλήματος στη «φιλοσοφία» του εξαμβλωματικού σχεδίου Ανάν.

Η τρίτη, είναι να μεταφέρει την ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις και να αρχίσει υποθαλάσσιες έρευνες εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας νοτίως του Καστελόριζου. Αν το νορβηγικό ερευνητικό πλοίο κάνει γεωλογικές έρευνες για λογαριασμό της Τουρκίας, ακόμη και εντός της ελληνικής υφαλοκρηπίδας, τότε η Τουρκία θα έχει επιτύχει ένα καίριο πλήγμα σε βάρος των κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας! Ασφαλώς, η δεύτερη και η τρίτη επιλογή στοχεύουν και στον εξευμενισμό της τουρκικής κοινής γνώμης, αλλά κυρίως στην έμπρακτη αμφισβήτηση κυριαρχικών δικαιωμάτων της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Η τέταρτη επιλογή (λιγότερο πιθανή), είναι να αποφασίσει η Τουρκία να χρησιμοποιήσει τη στρατιωτική της ισχύ για να επιβάλει τις απόψεις της στην Αν. Μεσόγειο και το Αιγαίο. Στην περίπτωση αυτή, ίσως πραγματοποιηθούν τα πιο εφιαλτικά σενάρια, δηλαδή γενικευμένη στρατιωτική σύρραξη με εμπλοκή καταρχάς της Τουρκίας, του Ισραήλ της Ελλάδας και της Κύπρου.

Πάντως, Ελλάδα και Κύπρος με την εμμονή τους στο σεβασμό της διεθνούς νομιμότητας, των αρχών του Διεθνούς Δικαίου και των διεθνών συνθηκών, έχουν δημιουργήσει ένα ισχυρό μέτωπο αλληλεγγύης στις χώρες της ΕΕ, στις ΗΠΑ, ευρύτερα στις χώρες της περιοχής της Ανατολικής Μεσογείου, στη Ρωσία και ασφαλώς εκ μέρους των διεθνών οργανισμών. Είναι ένα ισχυρό μέτωπο και ανάχωμα απέναντι στις μονομερείς ενέργειες και τις απειλές της Τουρκίας. Η Κυπριακή Δημοκρατία ως κυρίαρχο κράτος έχει το αυτονόητο δικαίωμα να προχωρήσει και να ολοκληρώσει τις έρευνες στην ΑΟΖ Κύπρου, ασκώντας το κυριαρχικό της δικαίωμα, όπως αυτό απορρέει από τη διεθνή σύμβαση για το Δίκαιο της Θάλασσας και βεβαίως από τον Καταστατικό Χάρτη του ΟΗΕ.

Οι κίνδυνοι ανάφλεξης

Το ενδεχόμενο η κρίση στις σχέσεις Τουρκίας και Ισραήλ να οδηγηθεί στα άκρα, φυσικά και δεν μπορεί να αποκλειστεί. Αν η πραγματική αιτία της αντιπαράθεσης της Τουρκίας με το Ισραήλ είναι ο ορυκτός πλούτος της Αν. Μεσογείου, τότε παρά τις διπλωματικές προσπάθειες των Αμερικανών να εκτονωθεί η τουρκο-ισραηλινή κρίση, δεν αποκλείεται η Άγκυρα και η όψιμη σύμμαχός της η Αίγυπτος, που έχει ακόμη στρατιωτική κυβέρνηση, να προκαλέσουν μείζονα κρίση, ώστε κάθε επενδυτική προσπάθεια να αποκτούσε αυτομάτως τεράστιο πολιτικό ρίσκο για τις εταιρείες που θα ήθελαν να επενδύσουν στην ενέργεια της Αν. Μεσογείου. Τότε όμως οι βασικοί εταίροι των ΗΠΑ στην περιοχή, η Τουρκία, το Ισραήλ, η Αίγυπτος και η Ελλάδα, θα συγκροτούσαν ένα συγκρουσιακό δίπολο, με αποτέλεσμα να κινδυνεύει όχι μόνο η ειρήνη και η σταθερότητα στην Ανατολική Μεσόγειο και τη Μέση Ανατολή, αλλά και η συνοχή του ΝΑΤΟ.

Είναι σαφές ότι βρισκόμαστε σε μια πολύ κρίσιμη περίοδο αναδιάταξης των γεωπολιτικών και γεωοικονομικών ισορροπιών στην περιοχή μας. Ελλάδα και Κυπριακή Δημοκρατία μπορούν να αξιοποιήσουν τον ενιαίο γεωγραφικό χώρο, την ενέργεια και τις θαλάσσιες μεταφορές και να βρεθούν στο επίκεντρο των εξελίξεων με καθοριστικό ρόλο. Με τη δυναμική των πραγμάτων, Ελλάδα και Κυπριακή Δημοκρατία είτε θα αξιοποιήσουν αυτό το ρόλο, είτε θα τον αποποιηθούν και θα παραμείνουν μίζεροι θεατές των γεωπολικών και άλλων εξελίξεων στην πιο σημαντική περιοχή του πλανήτη. Είναι θέμα επιλογής και πολικής ευθύνης από τις κυβερνήσεις Αθηνών και Λευκωσίας.

Ερωτήματα

Και δύο ερωτήματα προς την ελληνική κυβέρνηση:

1. Η ΗΠΑ, η Ρωσία και η ΕΕ αναγνώρισαν την οριοθέτηση της ΑΟΖ Κύπρου και στην Κυπριακή Δημοκρατία κυριαρχικά δικαιώματα σε αυτή. Κατά ποια λογική δεν θα ανεγνώριζαν και την οριοθέτηση της ελληνικής ΑΟΖ;

2. Πότε Ελλάδα και Κυπριακή Δημοκρατία θα προχωρήσουν στην οριοθέτηση της μεταξύ τους ΑΟΖ;
Η ελληνική κυβέρνηση θα πρέπει να εγκαταλείψει τα φοβικά σύνδρομα έναντι των τουρκικών απειλών και να προχωρήσει στην εφαρμογή του Δικαίου της Θάλασσας, ώστε να αποφύγει τετελεσμένα που οδηγούν στο γεωγραφικό της ακρωτηριασμό.

Το γ.γ. του ΟΗΕ ενημέρωσε ο ΥΠΕΞ Σ. Λαμπρινίδης για τις τουρκικές απειλές
Με το γενικό γραμματέα του ΟΗΕ Μπαν Κι-Μουν συναντήθηκε στη Ν. Υόρκη ο ΥΠΕΞ Σταύρος Λαμπρινίδης και τον ενημέρωσε για τις εξελίξεις στην Αν. Μεσόγειο και τις απειλές της Τουρκίας κατά της Κυπριακής Δημοκρατίας.

Μετά τη συνάντηση, ο ΥΠΕΞ Σ. Λαμπρινίδης δήλωσε: «Είχα την ευκαιρία με αυτή τη συνάντηση να ενημερώσω το γ.γ. για τις τελευταίες ανησυχητικές απειλές της Τουρκίας απέναντι στη Κύπρο και στα απόλυτα δικαιώματα της Κύπρου να εκμεταλλευτεί το φυσικό πλούτο στην οικονομική της ζώνη, καθώς επίσης και για την πρόσφατη ανακοίνωση ερευνών εκ μέρους της Τουρκίας που ακουμπά και σε ελληνική υφαλοκρηπίδα. Ο γ.γ. εξέφρασε την ανησυχία του για φαινόμενα τα οποία φέρνουν αστάθεια και φαινόμενα τα οποία επίσης μπορούν να δυσχεράνουν και τις εξαιρετικά σημαντικές συζητήσεις για το Κυπριακό». Και πρόσθεσε ότι «είναι πολύ μεγάλο λάθος να στρατιωτικοποιεί κανείς τη συζήτηση επειδή ενδιαφέρεται να το κάνει η Τουρκία. Η Τουρκία δεν έχει επιχειρήματα, γι’ αυτό και συνήθως πηγαίνει σε ένταση. Εμείς και επιχειρήματα έχουμε και ανελλιπώς τα διατυπώνουμε και θωρακίζουμε τα συμφέροντα της χώρας με τον καλύτερο τρόπο και αυτό θα συνεχίζουμε να κάνουμε».

Πηγή: «Πολιτικά Θέματα»