Οι 7 κρυφές πληγές της κρίσης

Τα άδεια ράφια, η φούσκα των εξαγωγών, οι κυρώσεις στο Ιράν, η επιχειρηματική καχυποψία, ο νόμος του ισχυρού, η παραοικονομία και η χρονική υστέρηση περιλαμβάνονται στις επτά κρυφές πληγές της κρίσης που επηρεάζουν και θα επηρεάσουν σημαντικά τις συνθήκες διαβίωσης των Ελλήνων, σύμφωνα με έρευνα της Hellastat...


Στo πλαίσιo της ετήσιας έκθεσης προοπτικών της ελληνικής οικονομίας, η εταιρεία ερευνών και μελετών Hellastat επισημαίνει σειρά προβληματικών καταστάσεων στην ελληνική οικονομία, οι οποίες, κατά την εκτίμηση της, θα επηρεάσουν την πορεία της ελληνικής αγοράς κατά το προσεχές δωδεκάμηνο.

Όπως επισημαίνει ο διευθύνων σύμβουλος της Hellastat, Πάνος Μιχαλόπουλος "πρόκειται για επτά κρυφές πληγές που έχουν αναφερθεί ελάχιστα ή καθόλου μέχρι σήμερα, που επηρεάζουν όμως και θα επηρεάσουν πολύ τις συνθήκες διαβίωσης των Ελλήνων. Είναι πλέον μετρήσιμες τόσο οι αιτίες δημιουργίας τους όσο και τα φρικτά αποτελέσματα στην υγεία της ελληνικής οικονομίας. Η θεραπεία τους χρήζει άμεσης εκκίνησης".

1. Τα Άδεια Ράφια. Η πλειονότητα των αγαθών που καταναλώνονται στην ελληνική αγορά αλλά και των απαραίτητων πρώτων υλών που απαιτούνται για την παραγωγή προϊόντων από τις ελληνικές μεταποιητικές εταιρείες εισάγεται από το εξωτερικό. Στη διάρκεια του 2011 και εντονότερα στο τέλος του τελευταίου τριμήνου έχουν κοπεί οι πιστώσεις, σχεδόν στο σύνολο τους, από τους προμηθευτές στην αλλοδαπή ως συνέπεια των υποβαθμίσεων των ελληνικών τραπεζών και του χαρακτηρισμού "αναξιόπιστη" που συνοδεύει τη χώρα σε όλες τις συναλλαγές, συζητήσεις και ειδήσεις.

Συνέπεια αυτού του γεγονότος είναι η πώληση αγαθών και υλών από προμηθευτές του εξωτερικού μόνο με προκαταβολή του συνολικού τιμήματος. Δηλαδή μηδενική πίστωση. Είναι χαρακτηριστικό ότι ακόμα και εύρωστες εταιρείες που έχουν τη δυνατότητα έκδοσης εγγυητικών επιστολών με την κατάθεση ισοδύναμου ποσού σε μετρητά δε τυγχάνουν καλύτερης μεταχείρισης στις συναλλαγές τους. Σύμφωνα με την Hellastat, ο Κινέζος, Γερμανός, Αμερικανός προμηθευτής εκτιμά ότι υπάρχει σοβαρό ενδεχόμενο κατάρρευσης των ελληνικών τραπεζών οπότε όλες οι εγγυητικές δε θα έχουν καμία απολύτως αξία, άρα οι απαιτήσεις τους θα καταστούν επισφαλείς.

Αποτέλεσμα των προαναφερόμενων συνθηκών θα είναι η σταδιακή έλλειψη βασικών προϊόντων ακόμα και στα σούπερ μάρκετ, καθώς και η κυκλοφορία προϊόντων χαμηλότερης ποιότητας από προμηθευτές που δέχονται ακόμα να μας παρέχουν πίστωση. Το θετικό στην προκειμένη περίπτωση είναι ότι "αναγκαστικά" θα ενισχυθούν τα παραγόμενα στην Ελλάδα προϊόντα που χρησιμοποιούν μόνο ελληνικές πρώτες ύλες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι τα τρόφιμα. Όμως η εγχώρια παραγωγή θα χρειαστεί χρόνο για να καλύψει το κενό στη ζήτηση που θα προκύψει από την απότομη έλλειψη των εισαγόμενων προϊόντων αλλά και την ποιότητα σε ορισμένες περιπτώσεις.

2. Η Φούσκα των εξαγωγών. Η έλλειψη εμπιστοσύνης στον Έλληνα πελάτη από τον προμηθευτή στο εξωτερικό, ισχύει στον ίδιο ακριβώς βαθμό και για τον Έλληνα προμηθευτή από τον ξένο πελάτη. Ο φόβος μήπως ο Έλληνας προμηθευτής τους "κρεμάσει" έχει ωθήσει πολλές ξένες εταιρείες να αναζητήσουν νέους προμηθευτές, όχι γιατί δεν είναι ευχαριστημένοι από τον Έλληνα συνεργάτη τους αλλά γιατί γνωρίζουν ότι οι ελληνικές τράπεζες κόβουν τα όρια, τα συνδικάτα είναι μόνιμα σε απεργιακή ετοιμότητα και το κράτος έχει γίνει "συνεταίρος" μέσω των δυσβάστακτων φόρων που έχει επιβάλλει στις επιχειρήσεις με συνέπεια να καθίσταται επισφαλής η ομαλή λειτουργία των Ελληνικών επιχειρήσεων από τη μια μέρα στην άλλη.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα δυσχέρειας που θα συναντήσουμε το 2012 είναι ο τουρισμός. Αυτή τη στιγμή που γίνονται οι κρατήσεις υπάρχουν μεγάλα πρακτορεία που αρνούνται να καταβάλουν προκαταβολές στους Έλληνες πελάτες τους σε ελληνικές τράπεζες με συνέπεια να σημειώνεται αργός ρυθμός κρατήσεων και ενδεχομένως μείωση από τις ετήσιες προβλέψεις. Η άνοδος των εξαγωγών που καταγράφεται είναι μόνο μια σπασμωδική εκτίναξη της τάσης κυρίως διότι τα επίπεδα ήταν απελπιστικά χαμηλά μέχρι σήμερα. Το θετικό γεγονός όμως είναι ότι λόγω της οικονομικής δυσχέρειας της χώρας ολοένα και περισσότερες ελληνικές εταιρείες έπαθαν και κρίση ταυτότητας και αναγκαστικά θα αναζητήσουν σίγουρα την επιβίωση τους στο εξωτερικό ως όφειλαν να κάνουν εδώ και καιρό τώρα.

3. Οι κυρώσεις στο Ιράν. Έχει υποεκτιμηθεί αρκετά το γεγονός ότι το Ιράν είναι η μοναδική πετρελαιοπαραγωγός χώρα που δέχεται να μας πουλά ακόμα με πίστωση. Κατά την τελευταία συνεδρίαση των αρχηγών των καρτών-μελών της ΕΕ, η μεγαλύτερη επιτυχία της ελληνικής αντιπροσωπείας ήταν ότι σε συνεργασία κυρίως με την Ιταλία απέτρεψαν την υπερψήφιση κυρώσεων κατά του Ιράν.

Η ελληνική παραγωγή στο σύνολο της εξαρτάται σε σημαντικότατο ποσοστό από το πετρέλαιο. Αν παρουσιαστούν διακοπές ή ελλείψεις από τα συνήθη επίπεδα κατανάλωσης τότε η παραγωγικότητα μέσω της αδυναμίας κίνησης και ηλεκτροδότησης θα βρεθεί σε κατάσταση εμφράγματος. Τέλος, οι τύχες βασικών κλάδων όπως τα χημικά, τα πλαστικά, τα λιπάσματα που συμβάλλουν σημαντικά στη λειτουργία της οικονομίας θα πληγούν σε σημαντικό βαθμό.

4. Η Επιχειρηματική Καχυποψία. Σε μια αγορά που δε γνώριζε ποτέ την έννοια τις μετρητοίς, όπως η ελληνική, οι συναλλαγές παραδοσιακά στηρίζονταν στην σχέση εμπιστοσύνης που είχαν δημιουργήσει διαχρονικά πελάτες-προμηθευτές και της καλής "φήμης" που τους ακολουθούσε. Η εμπιστοσύνη αυτή διαρρήχτηκε και αντικαταστάθηκε με μια καθολική καχυποψία μεταξύ των συναλλασσόμενων. Αυτή η πληγή προκλήθηκε κατά κύριο λόγο από τα χαμηλά αντανακλαστικά των ελληνικών επιχειρήσεων στην αξιολόγηση και τη διαχείριση των πιστωτικών τους κινδύνων κυρίως λόγω της έλλειψης συστημάτων, στην υπερεκτίμηση της εμπειρικής γνώσης των πελατών τους και του "φαίνεσθαι" του επιχειρηματία.

Σύμφωνα με την Hellastat, είναι τραγικό να ασκείται κριτική μόνο προς την απροετοίμαστη κρατική μηχανή για τις συνθήκες τις κρίσης και να μην καυτηριάζεται καθόλου η ανυπαρξία μέσων και διαδικασιών από την πλευρά του ιδιωτικού τομέα που στερείται και τη δικαιολογία της γραφειοκρατίας. Αν σε όλα τα προαναφερόμενα προσθέσουμε και τα "επώνυμα" κανόνια διαπιστώνουμε ότι κανείς πλέον δεν εμπιστεύεται κανέναν.

Ως αποτέλεσμα η φοβία αυτή, θα επηρεάσει αρνητικά το ύψος των πωλήσεων καθώς όλες οι εταιρείες θα προτιμούν λιγότερες πωλήσεις στο σύνολο προς εκείνους τους λίγους που ακόμα θα μπορούν να πληρώνουν μετρητοίς ή κάτι κοντά στο μετρητοίς. Το σπάσιμο του παραδοσιακού δεσμού των Ελληνικών εμπορικών συναλλαγών ίσως να είναι και η πληγή που θα κλείσει, αν κλείσει, πολύ δύσκολα ακόμα κι όταν έχει περάσει η κρίση.

5. Ο Νόμος του Ισχυρού. Σε συνθήκες "πολέμου" υπάρχουν πάντα εκείνοι οι δυνατοί ή οι επιτήδειοι που εκμεταλλεύονται τις καταστάσεις προς όφελος τους. Είναι πλέον μετρήσιμο το γεγονός που θα επικρατήσει το 2012 όπου μεγάλες επιχειρηματικές μονάδες προφασιζόμενες την κρίση μεταθέτουν τις πληρωμές τους αντισυμβατικά 30-90 μέρες και χωρίς να καταβάλουν στους προμηθευτές τους ως όφειλαν τον ΦΠΑ εντός προθεσμιών.

Δηλαδή, θα είναι συχνό το φαινόμενο όπου ένας μικρός προμηθευτής θα αναγκάζεται να χρηματοδοτεί το ΦΠΑ ενός μεγαλό-πελάτη (π.χ. μια τράπεζα) διότι ενημερώθηκε ότι η "νέα" πολιτική της είναι η πληρωμή της συνολικής αξία του τιμολογίου να πληρώνεται στις 120 αντί 60 ημέρες. Η πληγή αυτή θα οδηγήσει σε κλείσιμο πολλές μικρομεσαίες εταιρείες ή ακόμα χειρότερα στην μη καταβολή φορολογικών οφειλών προς το δημόσιο με δραματικές εξελίξεις για τους επιχειρηματίες και την αγορά.

6. Η Παραοικονομία. Μια παλιά, γνώριμη πληγή ανοίγει δυστυχώς ακόμα περισσότερο ως αποτέλεσμα της προσπάθειας αυτοσυντήρησης των εταιρειών ώστε αποφεύγοντας την έκδοση παραστατικών να καταβάλουν υποχρεώσεις προς το δημόσιο. Αυτή βέβαια η κοντόφθαλμη λογική θα οδηγήσει μαθηματικά στην επιβολή νέων οριζόντιων φορολογικών βαρών ως αντιστάθμισμα της απόκλισης των στόχων είσπραξης από το κράτος.

Παράλληλα όμως η πληγή της παραοικονομίας εμποτίζεται και με τη διαρκώς αυξανόμενη λειτουργία παρατραπεζών και τοκογλυφίας. Σε κατάσταση απόγνωσης, επιχειρήσεις και καταναλωτές οδηγούνται σε παρανοϊκό και παράνομο ευκαιριακό δανεισμό στην απελπισία τους να καλύψουν τρέχουσες υποχρεώσεις προς τράπεζες, προμηθευτές και δημόσιο. Ως αποτέλεσμα ισχυροποιούνται παρασιτικοί οργανισμοί όπως τα ενεχυροδανειστήρια χρυσού, οι παρατράπεζες και οι τοκογλύφοι και θα αποδυναμωθεί η υγιής επιχειρηματικότητα και η κοινωνική συνοχή.

7. Η Χρονική Υστέρηση. Ανοικτή πληγή θα παραμείνει για όλο το 2012 η βραδεία και περιορισμένη αποκλιμάκωση των τιμών πώλησης αγαθών και ιδιαίτερα των υπηρεσιών σε σχέση με τη μείωση του διαθέσιμου εισοδήματος ιδιωτών και επιχειρήσεων αλλά και της σημαντικής αύξησης της ανεργίας. Δυστυχώς έχει μετρηθεί ότι δεν έχει υπάρξει σημαντική βελτίωση των χρεώσεων ειδικά των ελεύθερων επαγγελματιών τεχνιτών και επιστημόνων όπου εξακολουθούν και χρεώνουν μεροκάματα και ωριαίες αμοιβές του 2009.

Η βασική συνέπεια της χρονικής υστέρησης της σύγκλισης εισοδήματος-τιμών είναι η διαρκής αναβολή αγορών, όχι μόνο έλλειψης διαθεσίμων αλλά και της έντονης φοβίας ότι η σύγκλιση δε θα συντελεστεί σύντομα. Συνεπώς η πληγή αυτή δημιουργεί στασιμότητα στη λήψη αποφάσεων από τους ιδιώτες και τις επιχειρήσεις ακόμα και για τις μέχρι σήμερα αυτονόητες και αναγκαίες αγορές και επενδύσεις.