ΙΒΑΝ ΣΑΒΙΔΗΣ: Η Τούμπα, ο Πούτιν και ο επενδυτής από τον Πόντο

γράφει ο Νίκος Χρυσικόπουλος*

Όταν οι business και η πολιτική παίζουν μπάλα. Τι σηματοδοτεί η απόκτηση της ΠΑΕ Π.Α.Ο.Κ από τον ομογενή επιχειρηματία και προσωπικό φίλο του Βλαντιμίρ Πούτιν...



"Οι δραστηριότητες στα σπορ μπορούν να χρησιμοποιηθούν ως μέρος μιας εξωτερικής πολιτικής. Έτσι, η επένδυση σε μια ποδοσφαιρική ομάδα θα ενισχύσει οικονομικά και πολιτικά τις σχέσεις της Ρωσίας με την Ελλάδα. Οι επιχειρηματικές ευκαιρίες πρέπει να χρησιμοποιηθούν σαν ένα εργαλείο επιρροής". Το απόσπασμα αυτό από την επίσημη ανακοίνωση του Ιβάν Σαββίδη, του ελληνικής καταγωγής Ρώσου επιχειρηματία και πρώην βουλευτή της ρωσικής Δούμας, μετά την απόκτηση του πλειοψηφικού πακέτου της ΠΑΕ ΠΑΟΚ, κρύβει ίσως τη σημαντικότερη πτυχή της συγκεκριμένης επένδυσης. Διότι, σε όλο τον κόσμο πολιτική, business και ποδόσφαιρο αποτελούν ένα ακαταμάχητο τρίπτυχο, που ανοίγει δρόμους εκεί όπου φαινομενικά δεν υπάρχουν. Και ο Ιβάν Σαββίδης φαίνεται να γνωρίζει και από τα τρία.

Βουλευτής για δύο θητείες στη ρωσική Δούμα, ένθερμος υποστηρικτής του Βλαντιμίρ Πούτιν, ιδιοκτήτης του ομίλου επιχειρήσεων Agrocom (στον έλεγχο του οποίου βρίσκεται η Donskoy Tabak, η μεγαλύτερη καπνοβιομηχανία της Ρωσίας) και επί μακρόν πρόεδρος της ποδοσφαιρικής ομάδας του Ροστόβ, ο ομογενής ανήκει στη γενιά αυτή των Ρώσων επιχειρηματιών που διατηρούν ισχυρούς δεσμούς με το Κρεμλίνο και σημαντικά κεφάλαια για business στο εξωτερικό. Αν και μόλις πρόσφατα ο όμιλος επιχειρήσεών του εξαγόρασε μια αλλαντοβιομηχανία στην Ουκρανία, το διαχρονικό ενδιαφέρον του Σαββίδη εστιαζόταν στην Ελλάδα.

Συνεργασία

Πέραν της ποντιακής καταγωγής του, βαθιά πεποίθηση του Σαββίδη αποτελεί ότι Ελλάδα και Ρωσία έχουν μόνο να κερδίσουν από μια στενή συνεργασία σε οικονομικό και πολιτικό επίπεδο. Τόσο ως πρόεδρος της ομοσπονδίας ελληνικών συλλόγων της Ρωσίας όσο και ως συντονιστής της ρωσικής Κοινής Βουλευτικής Επιτροπής Συνεργασίας με τη Βουλή της Ελληνικής Δημοκρατίας, επεδίωξε να ισχυροποιήσει πολιτικά τους δεσμούς της Μόσχας με την Αθήνα. Άλλωστε, πριν από ένα έτος είχε συναντηθεί με τον Αντώνη Σαμαρά στα γραφεία της Ν.Δ., παρόντος του νυν κυβερνητικού εκπροσώπου, Σίμου Κεδίκογλου, που συμμετείχε στην Κοινοβουλευτική Ομάδα Φιλίας Ελλάδας-Ρωσίας. Η συζήτηση είχε ως στόχο τη στενότερη συνεργασία της Ν.Δ. με το κόμμα του Βλαντιμίρ Πούτιν «Ενωμένη Ρωσία», που εκπροσωπούσε ο Ιβάν Σαββίδης.

Οι δύο πλευρές έχουν ξεκινήσει επαφές ήδη από το 2004, όταν πρωθυπουργός ήταν ο Κώστας Καραμανλής, περίοδος που ουσιαστικά σηματοδότησε μια διπλωματική στροφή της Αθήνας προς τη Μόσχα, η οποία, σύμφωνα με τον Τύπο της εποχής, προκάλεσε τη μήνιν της Ουάσινγκτον. Παρά το γεγονός ότι με την κυβέρνηση Παπανδρέου, που ακολούθησε, οι σχέσεις χαρακτηρίστηκαν από επιφυλακτικότητα, ο Ιβάν Σαββίδης προκάλεσε έναν μίνι πολιτικό σεισμό, όταν επιτέθηκε στον τότε πρωθυπουργό, Γ. Παπανδρέου, για τη στάση που κράτησε στη συνάντηση του περσινού Ιουλίου με τον τότε πρωθυπουργό της Ρωσίας.

Σε συνέντευξή του από τη Μόσχα σε ελληνική εφημερίδα, υποστήριζε ότι ο τότε πρωθυπουργός της Ρωσίας, Βλαντιμίρ Πούτιν, κατά τη συνάντηση -με δική του μεσολάβηση- που είχε με τον Γ. Παπανδρέου στο Κρεμλίνο τον Φεβρουάριο, ήταν έτοιμος να δώσει στην Ελλάδα χαμηλότοκο δάνειο με πρώτη δόση τα 25 δισ. ευρώ, ώστε να μην καταφύγει στο ΔΝΤ, αλλά ο Έλληνας πρωθυπουργός φέρεται να του μιλούσε για οικολογία. Εβλεπε, μάλιστα, πίσω από αυτό «δάκτυλο του ΔΝΤ και της Ε.Ε.».

Υποψήφιος επενδυτής

Έκτοτε, τόσο οι σχέσεις των δύο χωρών όσο και η (πολιτική) ενασχόληση του Σαββίδη με την Ελλάδα περιορίστηκε. Αυτό δεν τον εμπόδισε, όμως, να βολιδοσκοπήσει το ενδεχόμενο υλοποίησης επιχειρηματικών κινήσεων σε ελληνικό έδαφος. Στις αρχές του χρόνου ενδιαφέρθηκε να αποκτήσει το πλειοψηφικό πακέτο μετοχών που κατείχε η ATEbank στην καπνοβιομηχανία ΣΕΚΑΠ, από την οποία η Donskoy Tabak αγόραζε καπνά. Σχέσεις όμως, διατηρεί και με τον ιδιοκτήτη της βορειοελλαδίτικης «Ηλίας Παπαδόπουλος Α.Ε.», η οποία επίσης ενδιαφέρθηκε για τη ΣΕΚΑΠ. Τελικώς, όλες οι προσπάθειες για την απόκτηση της συνεταιριστικής καπνοβιομηχανίας ήταν άκαρπες.

Δεν συνέβη το ίδιο με τον ΠΑΟΚ. Το ενδιαφέρον του επιχειρηματία για τη μεγαλύτερη ομάδα του Βορρά δεν ήταν νέο. Ήδη από το 2006, ομάδα επενδυτών με επικεφαλής τον Σαββίδη είχε εκδηλώσει την πρόθεση να αποκτήσουν τα ηνία του ΠΑΟΚ, κάτι που ωστόσο δεν έγινε εφικτό, αφού τον έλεγχο ανέλαβε έναν χρόνο αργότερα ο Θοδωρής Ζαγοράκης.

Οι εξελίξεις στα διοικητικά και, κυρίως, η οικονομική αδυναμία της ΠΑΕ επανέφεραν στο προσκήνιο το όνομα του ομογενή επιχειρηματία. Ο Ιβάν Σαββίδης, στο πλαίσιο της αύξησης κεφαλαίου που υλοποίησε ο ΠΑΟΚ, απέκτησε το 51% των μετοχών της ΠΑΕ έναντι 10 εκατ. ευρώ, από τα οποία ο Ερασιτέχνης αναμένεται να λάβει το ποσό των 800.000 ευρώ για την ερχόμενη περίοδο και 550.000 ευρώ ετησίως τα επόμενα τέσσερα χρόνια. Η εταιρεία ΔΙΜΕΡΑ, συμφερόντων του επιχειρηματία, ελέγχει πλέον το 58% των μετοχών της «ασπρόμαυρης» ΠΑΕ.

Στην προσωπική του ιστοσελίδα, ο νέος ιδιοκτήτης του δικεφάλου του Βορρά αποκαλύπτει τους λόγους που τον έφεραν να υλοποιήσει μια επένδυση ρωσικών κεφαλαίων τα τελευταία χρόνια στην Ελλάδα. Όπως αφοπλιστικά αναφέρει, "σήμερα, ανάμεσα στους φιλάθλους του ΠΑΟΚ βρίσκονται περίπου ένα εκατομμύριο Πόντιοι Έλληνες της προσφυγιάς κι εγώ είμαι ένας από αυτούς. Ένας τεράστιος αριθμός ανθρώπων που μιλούν ρωσικά κι ένας τεράστιος αριθμός Ελλήνων από όλο τον κόσμο".

Σύμφωνα με σημερινές ανεπίσημες μετρήσεις, περισσότεροι από εκατό χιλιάδες Έλληνες που μιλούν ρωσικά θεωρούν τον εαυτό τους στενά συνδεδεμένο με τον ποδοσφαιρικό σύλλογο ΠΑΟΚ. Σε μια κατάσταση όπου η κρίση επηρέασε σχεδόν όλες τις πτυχές της Ελλάδας, ο ΠΑΟΚ βρέθηκε στα όρια της επιβίωσης. Θα μπορούσα απλώς να παρατηρώ όσα γίνονται στον σύλλογο; Νομίζω πως όχι. Και πήρα μια απόφαση: Ο σύλλογος, που κουβαλά την κληρονομιά της Κωνσταντινούπολης και βρίσκεται πνευματικά κοντά σε εμένα προσωπικά και σε χιλιάδες Έλληνες της πρώην Σοβιετικής Ένωσης, πρέπει να ζήσει. Αν είναι να σωθεί κάτι και θα σωθεί, αυτό πρέπει να είναι κάτι που συμβολίζει την ενότητα των δυνάμεων που ενδιαφέρονται για την επιβίωση της Ελλάδας»...

Η κάθοδος των Ρώσων

Όλα αυτά συμβαίνουν σε μια περίοδο όπου ο ρωσικός παράγων φιλοδοξεί να αποκτήσει πρωταγωνιστικό πολιτικό και κυρίως οικονομικό ρόλο στη Μεσόγειο, με την Ελλάδα αλλά και την Κύπρο να αποκτούν, λόγω ιστορικών αλλά και θρησκευτικών δεσμών, κομβικό ρόλο.

Παρά το διαρκώς φημολογούμενο ενδιαφέρον ρωσικών κεφαλαίων να τοποθετηθούν στην Ελλάδα, τη μεγαλύτερη ρωσική επένδυση τα τελευταία χρόνια αποτελεί αυτή της Sistema, μέλους του JSC Concern Sistema Group, στην Intracom Telecom, θυγατρική του ομίλου Intracom. Οι Ρώσοι δαπάνησαν 120 εκατ. ευρώ για το 51% της ελληνικής εταιρείας, με στόχο να τη μετατρέψουν σε έναν διεθνή πάροχο τηλεπικοινωνιακών συστημάτων. Υπάρχει, επίσης, το επίσημο ενδιαφέρον του ενεργειακού κολοσσού Gazprom για την απόκτηση της ΔΕΠΑ, αλλά και για δίκτυα αγωγών φυσικού αερίου.

Το μεγαλύτερο, όμως, ενδιαφέρον εντοπίζεται στις τράπεζες. Εδώ και αρκετά χρόνια, οι Ρώσοι επενδύουν στην Κύπρο, είτε έμμεσα είτε άμεσα, αγοράζοντας γη και ιδρύοντας offshore εταιρείες. Είναι, λοιπόν, κάτι παραπάνω από λογική η δημιουργία ενός τραπεζικού βραχίονα στη χώρα που θα «μεριμνά» για τις οικονομικές εργασίες των Ρώσων επενδυτών. Αυτό εκδηλώθηκε πρόσφατα με τις συζητήσεις της VTB Bank, της δεύτερης μεγαλύτερης ρωσικής τράπεζας, με ενεργητικό 200 δισ. δολάρια, και ενός από τους ισχυρότερους χρηματοπιστωτικούς βραχίονες του Κρεμλίνου, για την απόκτηση συμμετοχής στη Cyprus Popular Bank.

Η VTB, που ήδη ελέγχει το 100% των μετοχών της Russian Commercial Bank Ltd (Cyprus) στη Λεμεσό, θα αποκτούσε, έτσι, και τραπεζική παρουσία στην Ελλάδα, κάτι που αποδεδειγμένα ενδιαφέρει τον ρωσικό παράγοντα. Ήδη, το 10% της Τράπεζας Κύπρου βρίσκεται στα χέρια του Ρώσου μεγιστάνα Ντμίτρι Ριμπολόβλεφ, μέσω της Odella Resources, o οποίος φέρεται να συζήτησε το ενδεχόμενο να αποκτήσει τον έλεγχο και ελληνικών τραπεζών.

Τα σχέδια για τον ΠΑΟΚ

Ένας από τους πιο γνωστούς Έλληνες τραπεζίτες ρωτήθηκε πριν από κάποια χρόνια κατά πόσο θα είχε νόημα μια επένδυση σε ελληνική ποδοσφαιρική ομάδα και, εάν ναι, σε ποια. Στην καταφατική απάντηση του συμπεριέλαβε μόνο δύο ονόματα, τον Ολυμπιακό και τον ΠΑΟΚ. Στον Πειραιά, το ιδιοκτησιακό έκλεισε νωρίς, απέμενε η ομάδα του Βορρά...

Το ειδικό βάρος του δικεφάλου πηγάζει από τους οπαδούς του, δύναμη που όχι μόνον έχει σώσει από περιπέτειες τον σύλλογο, αλλά, σύμφωνα με όλους τους ανθρώπους του χώρου, μπορεί να απογειώσει την ομάδα σε Ελλάδα και Ευρώπη. Μέχρι να συμβεί αυτό, όμως, προτεραιότητα του νέου ιδιοκτήτη είναι η ρύθμιση των υπέρογκων οφειλών του συλλόγου. Αν και δεν υπάρχει ακριβής εικόνα, η ΠΑΕ ΠΑΟΚ εμφανίζεται να χρωστά στο Δημόσιο 22 εκατ. ευρώ, με σημαντικό μέρος τους να έχει καταστεί ληξιπρόθεσμο.

Η πρώην διοίκηση και τώρα η νυν επιδιώκουν να γίνει ρύθμιση των χρεών και, ει δυνατόν, να διαγραφούν οι τόκοι και οι προσαυξήσεις από πρόστιμα. Παράλληλα, υπάρχουν σοβαρές οφειλές προς τρίτους, πρώην αλλά και νυν ποδοσφαιριστές, μάνατζερ αλλά και προμηθευτές υλικού.

Ο ίδιος ο επιχειρηματίας έσπευσε από την πρώτη στιγμή να χαμηλώσει τον πήχη των προσδοκιών αναφορικά με τα κεφάλαια που θα εισρεύσουν στην ομάδα. Η οικονομική εξυγίανση αποτελεί τον Νο 1 στόχο για το επόμενο διάστημα, ενώ ήδη καταβάλλονται προσπάθειες να κλείσουν χορηγικές συμφωνίες με γνωστές ρωσικές εταιρείες. Πάρα ταύτα, στα σχέδια του νέου ιδιοκτήτη φαίνεται πως περιλαμβάνεται και ένα καινούργιο γήπεδο και, ήδη, δημοσιεύματα αναφέρουν πως έχει βολιδοσκοπηθεί η έκταση του πρώην στρατοπέδου «Παύλου Μελά» στην Πολίχνη.

Ήδη, πάντως, στη Θεσσαλονίκη πνέει άλλος άνεμος μετά την έλευση Σαββίδη και είναι ενδεικτικό πως η ΠΑΕ παράτεινε την προθεσμία αγοράς εισιτηρίων διαρκείας, ώστε να αξιοποιηθεί η νέα δυναμική...

Ο καπνεργάτης που έγινε βουλευτής

053χρονος Σαββίδης γεννήθηκε στη Σάντα της περιοχής Τσάλκα στη Γεωργία, από ελληνική οικογένεια εργατών. Το χωριό αυτό ιδρύθηκε μεταξύ των ετών 1835-1840, στην εποχή της εγκατάστασης στα ελεύθερα κρατικά εδάφη των οικογενειών διάφορων χωριών της περιοχής Τσάλκα και των συγγενών τους από το χωριό Σάντα της Τραπεζούντας.

Μετά την 7η τάξη του σχολείου, ο Ιβάν Σαββίδης μετακόμισε στην περιοχή του Ροστόβ, στις όχθες του ποταμού Δον, όπου και αποφοίτησε από το σχολείο μέσης εκπαίδευσης. Το 1977 κατετάγη στον στρατό.

Το 1980, μετά τη θητεία του, άρχισε να εργάζεται στο κρατικό καπνεργοστάσιο του Ντον. Ξεκίνησε ως απλός εργάτης κι έφτασε μέχρι τη θέση του υποδιευθυντή. Το 1988, χωρίς να σταματήσει να εργάζεται, τελείωσε την οικονομική σχολή του πανεπιστημίου δημόσιας οικονομίας του Ροστόβ. Το 1993, ο Ιβάν Σαββίδης εκλέχτηκε γενικός διευθυντής της καπνοβιομηχανίας Donskoy Tabak και παρέμεινε επικεφαλής της επί δεκαετία.

Τον έλεγχο της μεγαλύτερης σήμερα καπνοβιομηχανίας της χώρας έχει η σύζυγός του, Κυριακή, με την οποία έχουν δύο γιους, τον Γιώργο και τον Νίκο.Πέραν της Agrocom, ο Σαββίδης, ενώ συμμετέχει στην κατασκευή του νέου αεροδρομίου του Ροστόβ, απέκτησε το 75% εταιρείας επισκευής και συντήρησης αεροσκαφών της πολιτικής αεροπορίας, που έχει δικό της εργοστάσιο στην περιοχή.Από το 1998 έως το 2003 ήταν βουλευτής της Νομοθετικής Βουλής της περιοχής του Ροστόβ. Τον Δεκέμβριο του 2003 εκλέχτηκε βουλευτής της Κρατικής Δούμας της Ρωσικής Ομοσπονδίας.

Από τον Μάρτιο του 2004 είναι αντιπρόεδρος της Επιτροπής Προϋπολογισμού και Φόρων και συντονιστής της Κοινής Βουλευτικής Επιτροπής Συνεργασίας με τη Βουλή της Ελληνικής Δημοκρατίας. Επίσης, είναι πρόεδρος της ποδοσφαιρικής ομάδας SKA-Rostov και μετέχει στη διοίκηση της ομάδας χόκεϊ της Ντιναμό Μόσχας, ένα άθλημα με μεγάλη απήχηση στη Ρωσία.Μεγάλο ενδιαφέρον και ενδεικτικό των «κύκλων» στους οποίους μετέχει ο Ιβάν Σαββίδης έχει η υπόλοιπη σύνθεση του δ.σ. της μοσχοβίτικης ομάδας. Άνθρωποι κάθε άλλο παρά συνηθισμένοι:

Μεταξύ αυτών, ο υπουργός Εσωτερικών της Ρωσίας, Ρασίντ Νουργαλίγιεφ, ο επικεφαλής της FSB (της πρώην KGB), Αλεξάντερ Μιορτνίκοφ, ο διευθυντής της Ομοσπονδιακής Υπηρεσίας Ασφαλείας, Γεβγκένι Μουρόφ, ο ιδιαίτερα ισχυρός επιχειρηματίας Αντρέι Κοστίν, μεταξύ των άλλων πρόεδρος της τράπεζας VTB (της φερόμενης ως ενδιαφερόμενης για τη Cyprus Popular Bank), o πρόεδρος της Lukoil, Βαγκίτ Αλεκπέροφ, και ο πρόεδρος της Alrosa, της μεγαλύτερης εταιρείας διαμαντιών του κόσμου, Φεντόρ Αντρέεφ, αλλά και ο επίτιμος πρόεδρος της Gazprom και πρόεδρος της ρωσικής ομοσπονδίας χόκεϊ, Αλεξάντερ Μεντβέντεφ...

* Αναδημοσίευση από την εφημερίδα "Κεφάλαιο" της 25ης Αυγούστου