Νάρκη στο νέο πακέτο διάσωσης της Ελλάδας

Προσκόμματα στην εφαρμογή των αποφάσεων της 21ης Ιουλίου εμφανίζονται στον ορίζοντα, είτε από την εμπλοκή με τη διαχείριση των φινλανδικών απαιτήσεων και την εκκρεμή εξυγίανση του τραπεζικού συστήματος είτε- κυρίωςαπό τη ραγδαία επιδείνωση του...



διεθνούς και του ευρωπαϊκού οικονομικού κλίματος. Η εντεινόμενη αβεβαιότητα σχετικά με το κατά πόσον η Ελλάδα θα επιτύχει τη «μετάβαση» από το τρέχον πρόγραμμα των 110 δισ. ευρώ στο νέο των 109 δισ. ευρώ συζητείται στα ευρωπαϊκά και διεθνή κέντρα λήψης αποφάσεων, όπως αποτυπώθηκε στην πρόβλεψη της Standard & Ρoor΄s περί ελληνικής χρεοκοπίας ως το τέλος του 2011, και ανησυχεί έντονα τον κ. Γ. Παπανδρέου και τον κ. Ευ. Βενιζέλο, οι οποίοι, σύμφωνα με ασφαλείς πηγές, εκτιμούν ότι η τύχη της χώρας κρίνεται μέσα στις επόμενες 60 ημέρες.

«Χάνεται η δυναμική της 21ης Ιουλίου» λέει στο «Βήμα της Κυριακής» κορυφαίο στέλεχος διεθνούς οργανισμού που συμμετέχει στις διαβουλεύσεις για την εκπόνηση και την υλοποίηση του νέου προγράμματος οικονομικής στήριξης. Κατ΄ αρχάς η συμμετοχή των ιδιωτών πιστωτών είναι εθελοντική, κατά συνέπεια, όπως επισημαίνεται, προς το παρόν μιλάμε μόνο για «προθέσεις» συμμετοχής και όχι για «δεσμεύσεις». Ως σήμερα ακόμη και οι μη δεσμευτικές «προθέσεις» που έχουν εκδηλωθεί απέχουν κατά πολύ από το επιδιωκόμενο 90% επί του συνόλου των ομολόγων που λήγουν μέσα στα επόμενα 15 έτη (ποσοστό που αντιστοιχεί σε 135 δισ. ευρώ). Αν η συμμετοχή αποδειχθεί στην πράξη χαμηλότερη του 90%, το πρόγραμμα θα υπονομευθεί καίρια. Η αβεβαιότητα περί της συμμετοχής του ιδιωτικού τομέα οφείλεται αφενός στη χρηματοοικονομική αδυναμία των ελληνικών τραπεζών (οι οποίες διαθέτουν 40 δισ. ευρώ σε ελληνικά ομόλογα και αν συμμετάσχουν πρέπει να καταγράψουν απώλειες από 5 ως 8 δισ. ευρώ, ανάλογα με το είδος της ανταλλαγής που θα προτιμήσουν), αφετέρου στην επιδείνωση των συνθηκών στην υπόλοιπη ευρωζώνη.

Οι τράπεζες

Οι ελληνικές τράπεζες τελούν αυτές τις ημέρες υπό τον ασφυκτικό έλεγχο της ελεγκτικής εταιρείας Βlackrock Solutions, η οποία αναμένεται να καταγράψει πλήρως τις ζημίες και να εισηγηθεί την άμεση κεφαλαιακή ενίσχυσή τους, κάτι που, όπως υποστηρίζεται από ανεξάρτητους αναλυτές, έπρεπε να είχε ήδη γίνει, αν επρόκειτο να υλοποιηθούν οι κυβερνητικές διακηρύξεις περί «επανεκκίνησης της ανάπτυξης». Τον τελευταίο καιρό εντείνεται η κριτική ότι η κυβέρνηση αμέλησε να οδηγήσει τις τράπεζες (των οποίων οι μέτοχοι αδυνατούν να υποστηρίξουν την κεφαλαιακή τους ενίσχυση) στο υπό τον κ. Π. Θωμόπουλο Ταμείο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας, τολμώντας έτσι την κρατικοποίησή τους. Αυτή η εκκρεμότητα, όπως εκτιμούν κορυφαίες οικονομικές πηγές, όχι μόνο παρέτεινε την έλλειψη ρευστότητας και όξυνε την ύφεση, αλλά ταυτόχρονα «παρήγαγε αβεβαιότητα»σχετικά με τη συμμετοχή των ελληνικών τραπεζών στο νέο πρόγραμμα στήριξης της Ελλάδας. Ο κ. Ευ. Βενιζέλος ζήτησε εγγράφως από τις τράπεζες να απαντήσουν ως τις 9 Σεπτεμβρίου αν θα συμμετάσχουν στο πρόγραμμα, ενώ την Παρασκευή στη Βουλή προανήγγειλε ότι αυτό θα συμβεί, προσθέτοντας ότι οι τράπεζες θα ενταχθούν στο Ταμείο για να καλυφθούν οι απώλειες από τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα. Ασφαλώς οι δηλώσεις αυτές μένει να επιβεβαιωθούν εντός των επόμενων εβδομάδων με δεδομένο ότι οι αντιδράσεις των μετόχων αναμένονται έντονες... 

Ακόμη και αν λυθεί ο «γόρδιος δεσμός» για το μέλλον των ελληνικών τραπεζών, τα σύννεφα συγκεντρώνονται στο εξωτερικό, με τις μετοχές των μεγάλων ξένων τραπεζών να έχουν υποστεί βαρύ πλήγμα τον τελευταίο μήνα. Με δεδομένο ότι η διαδικασία ανταλλαγής ομολόγων δεν πρόκειται να ξεκινήσει πριν από την αναβάθμιση του Προσωρινού Μηχανισμού που θα αποφασιστεί από τα Κοινοβούλια περί τα τέλη Σεπτεμβρίου, οι ξένοι ιδιώτες (τράπεζες και Ταμεία) μπορεί να βρίσκονται τότε σε τόσο δύσκολη θέση που να διαψεύσουν τη σημερινή πρόθεση συμμετοχής τους. Σημειώνεται ότι τα πενταετή ασφάλιστρα κινδύνου (CDS) έναντι χρεοκοπίας μεγάλων ευρωπαϊκών τραπεζών άγγιξαν τις τελευταίες ημέρες τιμές φθινοπώρου 2008, όταν κατέρρευσε η Lehman Βrothers. 

Οι εγγυήσεις

Οταν το ευρωπαϊκό τραπεζικό σύστημα νοσεί, τότε τα spreads δανεισμού (διαφορά επιτοκίου από το αντίστοιχο γερμανικό) της Ιταλίας, της Ισπανίας και άλλων χωρών, που βρίσκονται ήδη στο υψηλό επίπεδο των 270-300 μονάδων, ενδέχεται να διευρυνθούν περισσότερο, με αποτέλεσμα κάποια κοινοβούλια να αναστείλουν τις αποφάσεις περί προσφοράς εγγυήσεων στον Προσωρινό Μηχανισμό προκειμένου εκείνος να δανείσει την Ελλάδα με επιτόκιο χαμηλότερο από εκείνο με το οποίο δανείζεται η χώρα τους. Ο κ. Λαρς Φελντ, οικονομικός σύμβουλος της κυρίας Ανγκελα Μέρκελ , ήδη αναφέρεται σε «τρίτες λύσεις». Σε συνέντευξή του σε αυστριακή εφημερίδα ο κ. Φελντ δήλωσε την Παρασκευή ότι πρέπει να επιχειρηθεί περικοπή του ελληνικού χρέους κατά 50% (και όχι 21% που προβλέπει η συμφωνία). Μικρότερες χώρες, όπως η Φινλανδία και η Αυστρία, επιμένουν ότι πρέπει να αποσπάσουν εγγυήσεις από την Ελλάδα για τις... εγγυήσεις που θα προσφέρουν στον Μηχανισμό για να δανείσει αυτός την Ελλάδα. Εκτιμούν ότι οι μεγάλες χώρες με τη συμμετοχή τους στο πρόγραμμα εξασφαλίζουν τη διάσωση του δικού τους τραπεζικού συστήματος, αλλά οι μικρές που δεν διεκδικούν κάτι ανάλογο οφείλουν να απαιτήσουν εγγυήσεις. Οι σχετικές διαβουλεύσεις, με τον καθηγητή κ. Γ. Ζανιά να εκπροσωπεί την ελληνική πλευρά, είναι καθημερινές. Πρόκειται για ζήτημα «υψηλής φόρτισης» καθώς το διακύβευμα είναι αν η κυβέρνηση αναγκαστεί τελικώς- υπό τις πιέσεις των Ευρωπαίων- να υπαναχωρήσει από την «κόκκινη γραμμή» ότι η δημόσια περιουσία δεν θα δοθεί ως εγγύηση. 

Ο λαβύρινθος

Στο ήδη πολύπλοκο πρόβλημα πρέπει να προστεθεί και το εξής: Τα νέα ομόλογα τα οποία θα αντικαταστήσουν τα παλαιά θα εκδοθούν από τον Οργανισμό Διαχείρισης Δημοσίου Χρέους (ΟΔΔΗΧ). Αυτό όμως δεν μπορεί να γίνει προτού ο Προσωρινός Μηχανισμός ενισχυθεί (από τα Κοινοβούλια) με νέες εξουσίες έτσι ώστε να απευθυνθεί στις (ήδη πολύ νευρικές...) αγορές, να συγκεντρώσει κεφάλαια ύψους δεκάδων δισεκατομμυρίων ευρώ και να τα δανείσει στην Ελλάδα έτσι ώστε η χώρα μας να αγοράσει ομόλογα triple Α (π.χ. γερμανικά ομόλογα) τα οποία θα λειτουργήσουν ως ενέχυρα των ομολόγων που θα εκδώσει ο ΟΔΔΗΧ! Ολα αυτά απαιτούν χρόνο και προϋποθέτουν ότι οι συνθήκες στις αγορές θα είναι εύκρατες. Εν τω μεταξύ, το ΔΝΤ δεν έχει δηλώσει επισήμως ότι θα συμμετάσχει στο νέο πρόγραμμα, ενώ το ελληνικό κράτος, εφόσον λάβει την έκτη δόση (του αρχικού προγράμματος) τον Σεπτέμβριο, θα διαθέτει χρήματα ως το τέλος Οκτωβρίου και τότε, αν δεν έχει ενεργοποιηθεί το νέο πρόγραμμα, θα πρέπει να βρεθεί κάποια «νέα λύση» διότι το παλαιό, το οποίο ολοκληρώνεται τυπικά στις αρχές Μαρτίου 2012, όταν υποτίθεται ότι η Ελλάδα θα έβγαινε δυναμικά στις αγορές, δεν επαρκεί για να «βγει» το 2011... 

Ανησυχεί η τρόικα για φόρους- έλλειμμα

Η τρόικα (το τεχνικό κλιμάκιο) βρίσκεται ήδη μία εβδομάδα στην Αθήνα, αλλά οι επικεφαλής της, οι κκ. Ματθίας Μορς (δεξιά) (ΕΕ), Πόουλ Τόμσεν (αριστερά) (ΔΝΤ) και Κλάους Μαζούχ (ΕΚΤ), καταφθάνουν στις αρχές της εβδομάδας. Σύμφωνα με έγκυρες πηγές, «δενυπάρχει περιθώριο για αρνητική αξιολόγηση», αφού κάτι τέτοιο θα μπορούσε να δυναμιτίσει το νέο πρόγραμμα. Η τρόικα ανησυχεί για την αναισθητοποίηση του φοροεισπρακτικού μηχανισμού και την ασυγκράτητη ύφεση που επιδεινώνει όλους τους δείκτες και υπονομεύει όλους τους στόχους. Ωστόσο μάλλον θα επικρατήσουν χαμηλοί και καθησυχαστικοί τόνοι, αλλά παράλληλα δύσκολα θα εγκριθεί αναθεώρηση του στόχου του ελλείμματος, την οποία ζητεί (παρά τις διαψεύσεις) ο κ. Βενιζέλος λόγω της μεγαλύτερης ύφεσης. Μια τέτοια απόφαση απαιτεί απόφαση του Συμβουλίου, την οποία δύσκολα θα εισηγηθεί ο κ. Ολι Ρεν με δεδομένο ότι πολλές χώρες πιστεύουν πως έχουν κάνει για την Ελλάδα πολύ περισσότερα απ΄ όσα έπρεπε...


*Ρεπορτάζ : Κ. Παπαδόπουλος (από το Βήμα της Κυριακής)