Της Ιωάννας Μάνδρου*
Με την κατάσταση στις φυλακές να βρίσκεται στα όρια της ασφυξίας, το σωφρονιστικό σύστημα της χώρας δοκιμάζεται στο σύνολό του, φέρνοντας στην επιφάνεια τις αποτυχημένες πολιτικές πολλών ετών, που το οδήγησαν σε σοβαρή απόκλιση από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Κι ενώ η πρόσφατη ρύθμιση του υπουργείου Δικαιοσύνης, που προκάλεσε πολιτική θύελλα, τελικά παρέχει τη δυνατότητα σε κρατουμένους με ποινές έως πέντε χρόνια να αποφυλακιστούν δίνοντας μια ανάσα στις υπερφορτωμένες φυλακές, υπάρχουν σωφρονιστικά καταστήματα που, ενώ είναι σχεδόν έτοιμα από το 2009, δεν λειτουργούν...
Πρόκειται για τρία σωφρονιστικά καταστήματα, στη Νιγρίτα Σερρών, τη Δράμα και τα Χανιά, που πριν από τρία χρόνια είχαν φθάσει σε σημείο αποπεράτωσης, στη συνέχεια όμως οι εργασίες πάγωσαν, καθώς από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων στο υπουργείο Δικαιοσύνης δόθηκαν μόνον 5 εκατ. ευρώ για το σύνολο των υποδομών του.
Οι συγκεκριμένες φυλακές, έως σήμερα, δεν μπορούν να απορροφήσουν κρατουμένους, γεγονός που θα έδινε μια διέξοδο στην ασφυξία που παρατηρείται στα σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας, όπου «δεν πέφτει καρφίτσα», με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων αλλά και τις συνθήκες ασφάλειας των φυλακών.
Μόνο στη Νιγρίτα Σερρών, τελευταία, άνοιξε μία πτέρυγα, ενώ για τις άλλες δύο φυλακές οι πλέον αισιόδοξες προβλέψεις τοποθετούν τη λειτουργία τους περί το τέλος του χρόνου, αν βεβαίως δοθεί λύση στο άλλο μείζον πρόβλημα που αντιμετωπίζει το υπουργείο Δικαιοσύνης, δηλαδή εκείνο της στελέχωσης των σωφρονιστικών καταστημάτων με το ανάλογο προσωπικό. Το γεγονός, όπως τονίζει ο γ.γ. του υπουργείου Μαρ. Σκανδάμης, ότι δεν εξαιρέθηκε το προσωπικό φύλαξης από τις περικοπές του «ένα προς δέκα», που ισχύουν στο Δημόσιο για τις προσλήψεις, έχει οδηγήσει ήδη σε αδυναμία να λειτουργήσουν τα υπό παράδοση σωφρονιστικά καταστήματα.
Καταστάσεις ασφυξίας
Οι ελληνικές φυλακές βρίσκονται ήδη «στο κόκκινο», καθώς τα στατιστικά στοιχεία δεν αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας. Το σύνολο των κρατουμένων έχει ξεπεράσει κατά πολύ τον αριθμό που μπορούν να «σηκώσουν» οι φυλακές. Υπάρχουν μάλιστα φυλακές όπου οι διευθυντές τους κρούουν εγγράφως τον κώδωνα του κινδύνου και αρνούνται να παραλάβουν άλλους προς κράτηση, μεταξύ των οποίων η φυλακή της Χαλκίδας, όπου μόνον στις τουαλέτες πλέον υπάρχει χώρος για κράτηση, ή της Τρίπολης που έχει προ πολλού γεμίσει ασφυκτικά. Οσο για τις φυλακές Κορυδαλλού, εκεί η κατάσταση έχει ξεπεράσει κάθε όριο προ πολλού.
Με αυτά τα δεδομένα, η ρύθμιση του υπουργείου Δικαιοσύνης για αποφυλακίσεις όσων έχουν ποινές έως πέντε χρόνια -για πλημμελήματα δηλαδή- αν έχουν εκτίσει μικρό μέρος της ποινής τους, δεν αναμένεται να λύσει το οξύτατο πρόβλημα, καθώς από την εφαρμογή της εκτιμάται ότι θα αποφυλακιστούν συνολικά περί τα 700 άτομα.
Για χρόνια, πάντως, τα μέτρα που έχουν εφαρμοστεί δεν ήταν στην κατεύθυνση της ουσιαστικής αντιμετώπισης των προβλημάτων του υπερπληθυσμού των φυλακών. Η μεγάλη και διαρκώς αυξανόμενη κράτηση αλλοδαπών, η αυστηροποίηση της νομοθεσίας που οδηγεί στις φυλακές όλο και περισσότερους, ακόμα και για ποινές οι οποίες δεν υπάρχουν στην Ευρώπη, αλλά και η ποινική αντιμετώπιση της χρήσης και της διακίνησης των ναρκωτικών είναι, κατά τους ειδικούς, οι βασικότερες αιτίες που γεμίζουν τις φυλακές μας.
Οι ποινές των ισοβίων, οι οποίες στην ελληνική νομοθεσία είναι συνηθισμένες για σωρεία αδικημάτων, σε ευρωπαϊκές χώρες είναι η εξαίρεση του κανόνα, με ενδεικτικότερο παράδειγμα εκείνο της Ολλανδίας στην οποία μόνον για το 2% των αδικημάτων μπορεί να επιβληθούν ισόβια. Το ίδιο ισχύει και στη Γερμανία, με πρόσφατο παράδειγμα την υπόθεση των μαύρων ταμείων της Siemens, όπου οι καταδίκες κυμάνθηκαν σε περίπου 2 χρόνια φυλάκιση, ενώ στη χώρα μας οι αντίστοιχες ποινικές συμπεριφορές επισύρουν ισόβια.
Από την άλλη πλευρά, εναλλακτικές ποινές που προβλέπονται, όπως η κοινωφελής εργασία, δεν επιβάλλονται από τα δικαστήρια, τα οποία διέπονται, όπως λένε οι ειδικοί, από τιμωρητική αντίληψη, ούτε και εφαρμόζονται πρόσφατες ρυθμίσεις που δίνουν τη δυνατότητα εξαγοράς μικρών ποινών με δόσεις. Με αυτά τα δεδομένα, το αδιέξοδο των ελληνικών φυλακών μοιάζει προς το παρόν αξεπέραστο και η κατάσταση απαιτεί συνολική αντιμετώπιση με συνδυασμένα μέτρα και βεβαίως χρήμα…
*στην Καθημερινή
Με την κατάσταση στις φυλακές να βρίσκεται στα όρια της ασφυξίας, το σωφρονιστικό σύστημα της χώρας δοκιμάζεται στο σύνολό του, φέρνοντας στην επιφάνεια τις αποτυχημένες πολιτικές πολλών ετών, που το οδήγησαν σε σοβαρή απόκλιση από τον μέσο ευρωπαϊκό όρο. Κι ενώ η πρόσφατη ρύθμιση του υπουργείου Δικαιοσύνης, που προκάλεσε πολιτική θύελλα, τελικά παρέχει τη δυνατότητα σε κρατουμένους με ποινές έως πέντε χρόνια να αποφυλακιστούν δίνοντας μια ανάσα στις υπερφορτωμένες φυλακές, υπάρχουν σωφρονιστικά καταστήματα που, ενώ είναι σχεδόν έτοιμα από το 2009, δεν λειτουργούν...
Πρόκειται για τρία σωφρονιστικά καταστήματα, στη Νιγρίτα Σερρών, τη Δράμα και τα Χανιά, που πριν από τρία χρόνια είχαν φθάσει σε σημείο αποπεράτωσης, στη συνέχεια όμως οι εργασίες πάγωσαν, καθώς από το πρόγραμμα δημοσίων επενδύσεων στο υπουργείο Δικαιοσύνης δόθηκαν μόνον 5 εκατ. ευρώ για το σύνολο των υποδομών του.
Οι συγκεκριμένες φυλακές, έως σήμερα, δεν μπορούν να απορροφήσουν κρατουμένους, γεγονός που θα έδινε μια διέξοδο στην ασφυξία που παρατηρείται στα σωφρονιστικά καταστήματα της χώρας, όπου «δεν πέφτει καρφίτσα», με ό,τι αυτό συνεπάγεται για τις συνθήκες διαβίωσης των κρατουμένων αλλά και τις συνθήκες ασφάλειας των φυλακών.
Μόνο στη Νιγρίτα Σερρών, τελευταία, άνοιξε μία πτέρυγα, ενώ για τις άλλες δύο φυλακές οι πλέον αισιόδοξες προβλέψεις τοποθετούν τη λειτουργία τους περί το τέλος του χρόνου, αν βεβαίως δοθεί λύση στο άλλο μείζον πρόβλημα που αντιμετωπίζει το υπουργείο Δικαιοσύνης, δηλαδή εκείνο της στελέχωσης των σωφρονιστικών καταστημάτων με το ανάλογο προσωπικό. Το γεγονός, όπως τονίζει ο γ.γ. του υπουργείου Μαρ. Σκανδάμης, ότι δεν εξαιρέθηκε το προσωπικό φύλαξης από τις περικοπές του «ένα προς δέκα», που ισχύουν στο Δημόσιο για τις προσλήψεις, έχει οδηγήσει ήδη σε αδυναμία να λειτουργήσουν τα υπό παράδοση σωφρονιστικά καταστήματα.
Καταστάσεις ασφυξίας
Οι ελληνικές φυλακές βρίσκονται ήδη «στο κόκκινο», καθώς τα στατιστικά στοιχεία δεν αφήνουν περιθώρια αισιοδοξίας. Το σύνολο των κρατουμένων έχει ξεπεράσει κατά πολύ τον αριθμό που μπορούν να «σηκώσουν» οι φυλακές. Υπάρχουν μάλιστα φυλακές όπου οι διευθυντές τους κρούουν εγγράφως τον κώδωνα του κινδύνου και αρνούνται να παραλάβουν άλλους προς κράτηση, μεταξύ των οποίων η φυλακή της Χαλκίδας, όπου μόνον στις τουαλέτες πλέον υπάρχει χώρος για κράτηση, ή της Τρίπολης που έχει προ πολλού γεμίσει ασφυκτικά. Οσο για τις φυλακές Κορυδαλλού, εκεί η κατάσταση έχει ξεπεράσει κάθε όριο προ πολλού.
Με αυτά τα δεδομένα, η ρύθμιση του υπουργείου Δικαιοσύνης για αποφυλακίσεις όσων έχουν ποινές έως πέντε χρόνια -για πλημμελήματα δηλαδή- αν έχουν εκτίσει μικρό μέρος της ποινής τους, δεν αναμένεται να λύσει το οξύτατο πρόβλημα, καθώς από την εφαρμογή της εκτιμάται ότι θα αποφυλακιστούν συνολικά περί τα 700 άτομα.
Για χρόνια, πάντως, τα μέτρα που έχουν εφαρμοστεί δεν ήταν στην κατεύθυνση της ουσιαστικής αντιμετώπισης των προβλημάτων του υπερπληθυσμού των φυλακών. Η μεγάλη και διαρκώς αυξανόμενη κράτηση αλλοδαπών, η αυστηροποίηση της νομοθεσίας που οδηγεί στις φυλακές όλο και περισσότερους, ακόμα και για ποινές οι οποίες δεν υπάρχουν στην Ευρώπη, αλλά και η ποινική αντιμετώπιση της χρήσης και της διακίνησης των ναρκωτικών είναι, κατά τους ειδικούς, οι βασικότερες αιτίες που γεμίζουν τις φυλακές μας.
Οι ποινές των ισοβίων, οι οποίες στην ελληνική νομοθεσία είναι συνηθισμένες για σωρεία αδικημάτων, σε ευρωπαϊκές χώρες είναι η εξαίρεση του κανόνα, με ενδεικτικότερο παράδειγμα εκείνο της Ολλανδίας στην οποία μόνον για το 2% των αδικημάτων μπορεί να επιβληθούν ισόβια. Το ίδιο ισχύει και στη Γερμανία, με πρόσφατο παράδειγμα την υπόθεση των μαύρων ταμείων της Siemens, όπου οι καταδίκες κυμάνθηκαν σε περίπου 2 χρόνια φυλάκιση, ενώ στη χώρα μας οι αντίστοιχες ποινικές συμπεριφορές επισύρουν ισόβια.
Από την άλλη πλευρά, εναλλακτικές ποινές που προβλέπονται, όπως η κοινωφελής εργασία, δεν επιβάλλονται από τα δικαστήρια, τα οποία διέπονται, όπως λένε οι ειδικοί, από τιμωρητική αντίληψη, ούτε και εφαρμόζονται πρόσφατες ρυθμίσεις που δίνουν τη δυνατότητα εξαγοράς μικρών ποινών με δόσεις. Με αυτά τα δεδομένα, το αδιέξοδο των ελληνικών φυλακών μοιάζει προς το παρόν αξεπέραστο και η κατάσταση απαιτεί συνολική αντιμετώπιση με συνδυασμένα μέτρα και βεβαίως χρήμα…
*στην Καθημερινή
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου
Για να αποφευχθούν περιπτώσεις εμφάνισης υβριστικών σχολίων ή άλλων ποινικά κολάσιμων πράξεων, όλα τα σχόλια πριν δημοσιευτούν ελέγχονται.
Παρακαλούμε μην αποστέλετε πληροφορίες άχρηστες προς τη λειτουργία του συγκεκριμένου blog.
Τα μηνύματα είναι προσωπικές απόψεις των αποστολέων και σε καμία περίπτωση δεν εκφράζουν τους δημιουργούς ή διαχειριστές της συγκεκριμένης σελίδας.