Τί να πούμε στα παιδιά μας για το 1821;

Της Αγγελικής Διατσίντου - Παπαθανασοπούλου

Μου ζητήθηκε να γράψω τί πρέπει να λένε οι γονείς ή οι παππούδες και οι γιαγιάδες στα παιδιά για το 1821. Το ερώτημα μου φάνηκε ιδιαίτερα δύσκολο στην απάντηση. Άρχισα να ψάχνομαι. Ρώτησα διάφορους που ασχολούνται με τα παιδιά. Έμπειρος παιδαγωγός μου είπε να...


 διηγηθώ ό,τι με φωτίσει ο Θεός, αλλά με ζέση και με πίστη και να είμαι βέβαιη ότι τα παιδιά θα με καταλάβουν... Νηπιαγωγός μου είπε να πω ένα ιστορικό συμβάν σαν παραμύθι, που να παράγει κι ένα ηθικό δίδαγμα και να έχει ευχάριστο τέλος, δηλαδή «εκείνοι ζήσανε καλά κι εμείς καλύτερα»... Δάσκαλος με παρότρυνε να τα πάω να επισκεφθούν το Ιστορικό Μουσείο στην Παλιά Βουλή και δείχνοντας τα εκεί κειμήλια των Αγωνιστών του 1821 να τους μιλήσω γι’ αυτούς... Άλλος δάσκαλος με συμβούλευσε να τους αγοράσω βιβλία με ιστορίες του 21, κατάλληλα για την ηλικία τους... Άλλος μου είπε να πηγαίνουν τα παιδιά στην παρέλαση, να ζουν την ατμόσφαιρα και να τους πω δυο λόγια για την επέτειο...
Όλα καλά και χρήσιμα ως συμβουλές σκέφθηκα. Όμως παρέμεινε μέσα μου το ερώτημα ποια ιστορία να πει κανείς στα παιδιά για το 1821 που να μπορεί να το τελειώσει με το ότι οι Αγωνιστές «ζήσανε καλά;», γιατί ότι εμείς ζούμε καλύτερα από εκείνους, χάρη σ΄ εκείνους δεν υπάρχει αμφιβολία... Κι άρχισα να σκέφτομαι: Να τους μιλήσω για τον Θεόδωρο Κολοκοτρώνη; Μα ο αρχιτέκτονας της απελευθέρωσής μας καταδικάστηκε σε θάνατο... Για τον Οδυσσέα Ανδρούτσο; Μα ο ήρωας στο Χάνι της Γραβιάς στραγγαλίστηκε... Για τον Μάρκο Μπότσαρη; Μα ο νικητής τόσων μαχών σκοτώθηκε σε μάχη με τους Τούρκους... Για τον Γεώργιο Καραϊσκάκη; Μα ο φόβος και ο τρόμος των Τούρκων σκοτώθηκε στο Νέο Φάληρο... Για τον Παπαφλέσα; Μα ο ήρωας και δημεγέρτης έπεσε στο Μανιάκι... Για τον Ρήγα Βελεστινλή; Μα εκτελέστηκε από τους οθωμανούς στο Βελιγράδι... Για τον Παλαιών Πατρών Γερμανό, που σήκωσε το Λάβαρο της Επανάστασης; Μα συνελήφθη, φυλακίστηκε και βασανίστηκε... Για τον ηρωικό Αλέξανδρο Υψηλάντη; Μα θυσιάστηκε για την Πατρίδα, φυλακίστηκε και πάμπτωχος πέθανε στη Βιέννη... Για τον Καποδίστρια, που θυσίασε τα πάντα για να υπηρετήσει την Ελλάδα; Μα δολοφονήθηκε... Για τον ήρωα της Αλαμάνας Αθανάσιο Διάκο; Μα σουβλίστηκε από τους οθωμανούς... Για τον ηρωικό μοναχό Σαμουήλ; Μα θυσιάστηκε στο Κούγκι... Για τον εθνοϊερομάρτυρα Επίσκοπο Ρωγών Ιωσήφ, ηρωική φυσιογνωμία του Μεσολογγίου; Μα αποκεφαλίστηκε από τους οθωμανούς... Για την Μαντώ Μαυρογένους, την ηρωική Μυκονιάτισσα στρατηγό, που έδωσε τα πάντα στην Πατρίδα; Μα πέθανε στην Πάρο 43 ετών από τύφο, πάμπτωχη, μαραζωμένη και λησμονημένη, έχοντας δεχθεί όλη την εκ μέρους της αγαπημένης της Πατρίδας αγνωμοσύνη του εξουσιαστή Ι. Κωλέττη... Για την μεγάλη αγωνίστρια Μπουμπουλίνα; Μα την σκότωσαν άδικα, ενώ ήταν πια φτωχειά, αφού είχε δώσει όλη της την περιουσία στον Αγώνα... Για τον ήρωα στα Δερβενάκια Νικηταρά; Μα τον κατάντησε η Πατρίδα να ζει πάμπτωχος... Για τον νικητή πολλών μαχών Γιάννη Μακρυγιάννη; Μα καταδικάστηκε σε θάνατο...



Πώς λοιπόν μπορεί κάποιος να μιλήσει στα παιδιά για τους ήρωες του 1821; Εκείνο που μπορεί να τους σημειώσει είναι η αγάπη τους για τον Χριστό και για την Πατρίδα. Αγάπη τόσο μεγάλη που ξεπερνούσε τα ανθρώπινα μέτρα. Όλοι τους θυσίασαν περιουσία, άνεση, υγεία και ζωή για τον Χριστό και για την ελευθερία της Πατρίδας. Για να αποδεχθούν αυτή την μαρτυρική ζωή είχαν ανέβει σε σφαίρες αξιών που δεν είναι εύκολο να φτάσει ο κοινός άνθρωπος. Ναι! Έτσι μπορεί κανείς να μιλήσει στα παιδιά, αφού περιγράψει τα ανδραγαθήματα των ηρώων του 1821 να τελειώσει με το ότι «αυτοί ζήσανε με ταλαιπωρίες, υπέστησαν μαρτύρια και θυσίασαν τη ζωή τους για να ζούμε εμείς καλύτερα»!...


Φτάνει όμως αυτό; Ασφαλώς όχι! Στα παιδιά μας πρέπει να δείξουμε τη σπουδαιότητα της 25ηςΜαρτίου για την πατρίδα μας.


Να κάποιες σκέψεις:
Παλιά υπήρχε η Ρωμέϊκη Αυτοκρατορία, που αλλιώς ονομάζεται Βυζάντιο. Μια λαμπρή Αυτοκρατορία με πολλά και σπουδαία κατορθώματα και με μεγάλη προσφορά στην ιστορία της ανθρωπότητας. Ήταν ελληνικό το Βυζάντιο γιατί ήσαν οι Έλληνες που είχαν αποδεχθεί τον Χριστιανισμό και που ήσαν απόγονοι των αρχαίων Ελλήνων. Όταν όμως κατακτήθηκαν από τους Οθωμανούς Τούρκους χάσανε την ελευθερία τους. Τότε οι Έλληνες δεν είχαν το δικαίωμα να αποφασίζουν εκείνοι ακόμη και για απλά πράγματα. Να πάνε στην εκκλησία, να μορφωθούν, να κάνουν οικογένεια, να μεγαλώσουν τα παιδιά τους και άλλα τόσο απλά πράγματα. Δεν κτίζονταν εκκλησίες παρά με πολλές δυσκολίες και έπρεπε να είναι πιο χαμηλές από την κατοικία του Τούρκου διοικητή της πόλης ή του χωριού. Δεν λειτουργούσαν σχολεία ώστε τα ελληνόπουλα να ξεχάσουν τις σπουδαίες ρίζες τους, τους σοφούς προγόνους τους, να ξεχάσουν την γλώσσα τους. Σε απάντηση οι Έλληνες άρχισαν να λειτουργούν τα κρυφά σχολειά, δηλ. σε ώρες νυκτερινές, όταν οι Τούρκοι δεν τους πρόσεχαν πήγαιναν τα παιδιά τους σε κανένα εξωκλήσι και σε κανένα μοναστήρι, όπου κάποιος παππάς ή καλόγερος τους μάθαινε γράμματα διαβάζοντας τους εκκλησιαστικά βιβλία και τους μύθους του Αισώπου. Διδάχοι επίσης του Γένους, δεσποτάδες, παπάδες, καλόγεροι και λαϊκοί που ήσαν κοντά στην Εκκλησία, διακινδυνεύοντας τη ζωή τους, μάθαιναν στους νέους για τον Χριστό, για την Παναγία, για τους Αγίους μας, για το πόσο σπουδαίοι ήταν οι πρόγονοι τους. Έτσι γέμιζαν την ψυχή τους με Χριστό και Ελλάδα, τους ενέπνεαν υπερηφάνεια και αξιοπρέπεια, τους δημιουργούσαν την πεποίθηση ότι δεν τους άξιζε η σκλαβιά των Τούρκων και δυνάμωναν μέσα τους την επιθυμία να ελευθερωθούν. Ο Ρήγας Φεραίος με το ηρωικό ποίημα του, τον Θούριο, έδειχνε στους Έλληνες πού έπρεπε να φθάσουν. Όλοι μυστικά- μυστικά τραγουδούσαν τα τραγούδια του Ρήγα «καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή παρά σαράντα χρόνια σκλαβιά και φυλακή». Στο Ιάσιο της Ρουμανίας, όπου ζούσαν πολλοί Έλληνες γιατί συμπατριώτες τους ήσαν οι εκεί ηγεμόνες, ο Πρίγκηπας Αλέξανδρος Υψηλάντης μάζεψε Ελληνόπουλα, που πολλά είχαν ήδη κάνει καλές σπουδές, τα άσκησε στον πόλεμο, δημιούργησε τον Ιερό Λόχο και κήρυξε την επανάσταση. Αυτά τα Ελληνόπουλα θυσιάστηκαν στο βωμό της ελευθερίας.


Όλοι οι Έλληνες σαν ένας άνθρωπος ήσαν έτοιμοι να αποκτήσουν την ελευθερία τους. Μέρα και νύχτα συζητούσαν μυστικά μεταξύ τους πώς θα προχωρήσουν για να πετύχουν το ποθούμενο. Πολλοί Έλληνες βγήκαν στα βουνά για να ξεφύγουν από την καταπίεση των Τούρκων. Αυτοί ήταν οι τιμημένοι κλέφτες. Σωθήκανε πολλά κλέφτικα τραγούδια, που ακόμη τραγουδιούνται. Με πρόχειρα όπλα στην αρχή έδιναν μάχες με τους Τούρκους προσπαθώντας να προστατεύσουν τους απλούς Έλληνες, όταν οι Τούρκοι έπαιρναν τα μικρά αγοράκια τους και τα έκαναν γενίτσαρους, δηλαδή τους ξερίζωναν την ελληνική τους ψυχή και τους μετέτρεπαν σε Τούρκους άγριους πολεμιστές, ή έπαιρναν τα κορίτσια τους για τα σκλαβοπάζαρα, ή καταπατούσαν το βιός των δύστυχων Ελλήνων. Άλλοι έγιναν αρματωλοί δηλαδή εξυπηρετούσαν κάποιον Τούρκο διοικητή στις μάχες του με άλλους Τούρκους διοικητές ή του φρόντιζαν την περιουσία του σε κάποια περιοχή κι εκείνος δεν τους εμπόδιζε να είναι Χριστιανοί και τους επέτρεπε να φέρουν όπλα. Αλλά αυτοί δήθεν υπηρετούσαν τον Τούρκο. Στην πραγματικότητα ετοιμάζονταν για την Επανάσταση. Οι ναυτικοί μας από την πλευρά τους, έκαναν το ίδιο με τους αμαρτωλούς. Με την δικαιολογία ότι έπρεπε τα καράβια τους να είναι αρματωμένα για να αμύνονται στους πειρατές τα είχαν ετοιμάσει για τον Αγώνα.


Έτσι όλοι ετοιμάζονταν για τη μεγάλη στιγμή: την Επανάσταση. Στις 25 Μαρτίου 1821 στα Καλάβρυτα ο Μητροπολίτης Παλαιών Πατρών ο Γερμανός κήρυξε μαζί με οπλαρχηγούς την Επανάσταση. Δεν είχαν οι Έλληνες πολλά χρήματα για όπλα και φαγητό των στρατιωτών, ούτε ήταν πολλοί οι μαχητές. Άρχισαν όμως τον Αγώνα εναντίον των Τούρκων με θερμή Πίστη στον Χριστό και με μεγάλη αγάπη στην Πατρίδα. Γενναίοι Έλληνες, άνδρες και γυναίκες, ακόμη και μικρά παιδιά, έκαναν τον πόλεμο με έξοχο θάρρος και ηρωισμό. Η μεγάλη αυτή προσπάθεια και οι πολλές θυσίες τους συγκίνησαν τον κόσμο όλο. Πολλοί Γάλλοι, Άγγλοι και άλλοι νέοι άνθρωποι πους τους συγκίνησε ο Απελευθερωτικός Αγώνας των Ελλήνων άφησαν τις ανέσεις τους και ήρθαν να πολεμήσουν μαζί με τους Έλληνες κατά των Τούρκων. Αυτοί είναι οι φιλέλληνες, που τα ονόματα τους δώσαμε σε διάφορες οδούς των πόλεων μας για να τους τιμήσουμε.


Αυτή ήταν η αρχή της ελευθερίας της Ελλάδας μας. Εμείς είμαστε ελεύθεροι να χαιρόμαστε αυτήν την πατρίδα επειδή εκείνοι πολέμησαν, βασανίστηκαν, έμειναν πάμπτωχοι γιατί έδωσαν όλη την περιουσία τους για τις ανάγκες του αγώνα, ακόμη και τη ζωή τους έδωσαν για να ζούμε εμείς σήμερα ελεύθεροι. Πολεμούσαν για του Χριστού την Πίστη την Αγία και της Πατρίδας την ελευθερία. Αυτές τις θυσίες θυμόμαστε και τιμάμε κάθε 25η Μαρτίου, την ημέρα δηλαδή που ξεκίνησε η ελευθερία μας.